Ads by Google Ads by Google

Faamanino i fanau aoga taua Feagaiga va o AS ma Amerika


Se vaaiga lena i le ulua’i nofoaga na sisiina a’e ai le tagavai a Amerika i totonu o Amerika Samoa, le nofoaga ua taua o Sogelau, lea ua vaaia le ola ai o laau ma nofoia e ni isi o aiga i le afioaga i Fagatogo. [ata AF]
ausage@samoanews.com

O se tasi o vaega na autu i ai le folasaga a le Fa’atonusili o le Ofisa o Tulaga Fa’amalo, le Toe Iloiloina o le Fa’avae & Sootaga tau Feterale, afioga Tapaau Dr. Daniel Aga sa tu’uina atu i ni isi o fanau aoga i le vaiaso na te’a nei, o le fa’ailoaina lea o le taua o tuutuuga o lo o i totonu o le Feagaiga sa osia e Amerika Samoa ma le malo tele o Amerika, atoa ai ma aia e tatau ona maua e tagatanu’u o Amerika Samoa, i le ulua’i taimi na sisiina a’e ai le tagavai a Amerika i ona laufanua.

 

Na fa’ailoa e le afioga a Tapaau i fanau aoga le loloto o le tofa mamao ma le fa’autaga poto sa i ai i tuaa ua lagomau mai i Tiasa, i le taimi na o latou iloiloina ai tuutuuga e tatau ona aofia i totonu o le Feagaiga sa sainia, e tu’u atu ai Tutuila ma Manu’a i lalo o le vaavaaiga a le malo tele seia oo mai i le taimi nei.

 

O ni isi o ia vaega taua e aofia ai le puipuia lea o measina a Samoa e aofia ai ona eleele, ogasami, fa’apea ai ana tu ma agaifanua, peita’i o suiga ua molimauina i le taimi nei, ua maitauina ai le pagatia o Amerika Samoa i ni isi o fa’aiuga ma tulafono ua pasia e le malo feterale, e aunoa ma le fesiligia o se leo o Amerika Samoa ma ona tagata.

 

O se fa’ata’ita’iga e pei ona fa’amalamalama e Tapaau i fanau aoga, o le tulafono lea ua fa’aitiitia ai e le Vaega o lo o gafa ma Faiga Faiva a le malo tele e puipuia mo fagotaga a va’a fagota tetele (Large Vessel Protected Area - LVPA), lea ua naunau le feterale e suia mai le 50 maila i le 12 maila, ma o se tulaga ua maitauina ai le a’afia o le atina’e tau faiga faiva mo va’a alia laiti, ona o le suiga e pei ona naunau i ai le feterale, aemaise lava le tulaga lea, e fa’alagolago le ola manuia o le tele o aiga Samoa i faiga faiva o le sami.

 

“O le suiga e pei ona taumafai i ai le malo feterale, ua atagia mai ai lo latou solia o se tasi o vaega o le Feagaiga sa osia, ma mafua ai loa ona tu’uina atu e le malo o Amerika Samoa sana tagi i le fa’amasinoga feterale e finauina ai lenei mataupu, ma atagia mai ai i le fa’aiuga a le fa’amasinoga e uiga i lenei mataupu, le tatau lea ona puipuia e le malo tele aia o tagatanu’u o Amerika Samoa fa’apea ai ma isi ana meatotino e aofia ai ma le sami”, o se vaega lea o le folasaga a Tapaau.

 

O mataupu e lua e pei ona finauina i le va o Amerika Samoa ma le feterale, lea e aofia ai le mataupu e fa’atatau i ogasami fagota (LVPA), fa’apea ai ma le mataupu i le sitiseni lea sa finauina e ni isi o tagatanu’u o Amerika Samoa, ua atagia mai ai le manino o le fa’aiuga a le fa’amasinoga, e le tatau ona pulea mai i fafo i le malo tele le avea o tagatanu’u o Amerika Samoa ma sitiseni, ae pule lava Amerika Samoa i le taimi e fia avea aii latou ma sitiseni o le malo tele.

 

O le isi fa’ata’ita’iga o tulafono mai le feterale ua a’afia ai tagatanu’u o Amerika Samoa, o le tulafono lea na sainia ma aloaia e Obama a o avea ma peresetene o Amerika, e avea ai le motu o Rose Atoll, o se tasi lea o atumotu o Amerika Samoa, e avea ma ogasami e aofia i ogasami fa’asao a le malo tele e fa’asa ona toe fagotaina e ni isi.

 

O le faia o ituaiga faaiuga faapenei e aunoa ma le fesiligia o lagona ma leo o tagatanu’u o Amerika Samoa, ua atagia mai ai le soli pea lea e le malo tele o tuutuuga o le Feagaiga sa osia i le 1900 ma Ta’ita’i o le atunu’u, ina ia tausia lelei tagatanu’u ma meatotino e le malo tele.

 

O le fa’aiuga o le folasaga a le afioga a Tapaau i fanau aoga, sa ia fa’amanino ai le taua tele o lo latou malamalama lelei i tuutuuga uma o le Feagaiga sa osia e tuaa ma ta’ita’i o le malo tele o Amerika, ina ia mautinoa ai o aia uma o lo o agava’a ai tagatanu’u o Amerika, e tatau fo’i ona agava’a ai tagatanu’u o Amerika Samoa i soo se taimi.