Ads by Google Ads by Google

Tala otooto mai le Fono Faitulafono


Le Kovana ia Lolo Matalasi Moliga ma le Fa’amasino Sili ia Michael Kruse i le tatala aloaiaina o le tauaofiaga lona lua a le Fono Faitulafono i le vaiaso nei. [ata AF]
ausage@samoanews.com

FESILIGIA LE FA’ALETONU UA TUAI AI ONA MAUA LAISENE AVE TA’AVALE

 

O le fa’afitauli i le leai o ni laisene ave ta’avale ae na o lisiti o lo o tu’uina atu e le Ofisa o Ta’avaleafi (OMV) i ave ta’avale o le atunu’u, ua mafua ai ona tele fa’asea mai le mamalu lautele o le atunu’u, ma fesiligia ai loa lenei mataupu i luma o le Fono Faitulafono i le vaiaso nei.

 

Na taua e le afioga i le Sui Peresetene o le Senate ia Nuanuaolefeagaiga S. Nua e fa’apea, ua fai si umi o tula’i mai pea le fa’afitauli lea i le Ofisa o le OMV, i le o atu o tagata e fa’afou laisene ave ta’avale ae tu’u ane i ai lisiti ma le fa’aupuga, ia fa’aali le lisiti i Leoleo i le taimi e taofia ai a latou ta’avale i luga o le aualatele, ae se’i fa’atali le toe fa’aleleia o le masini e pu’e ai laisene ave ta’avale.

 

O le iloiloga a le Komiti o le Puipuiga o le Saogalemu Lautele a le maota o sui i le taeao ananafi, na fa’amanino ai e le Komesina o Leoleo le tali o lenei fesili, ina ua fesiligia o ia e afioga i Faipule e uiga i le mataupu o laisene ave ta’avale ma lisiti o lo o tauaaoina atu i le atunu’u.

 

Saunoa le tofa i le Tootoo ia Le’i Sonny Thompson e fa’apea, o le fa’aletonu i laisene ave ta’avale e mafua mai i le fa’aletonu o le masini o lo o pu’e ai laisene i le Ofisa o Ta’avaleafi a le malo i Tafuna. E le o se taimi muamua lenei ua fa’aletonu ai le masini, e le gata o se masini ua tuai ae ua mana’omia fo’i le toe fa’afou o ni isi o ona totoga.

 

Na taua atili e Le’i le galulue pea o le Ofisa e foia lenei fa’afitauli, e ala i le taumafai lea ina ia fa’agaioi loa le auina mai o masini lea e pu’e ai laisene ave ta’avale ina ia tusa ai ma le tulafono lea ua pasia mai e le malo tele o Amerika i le 2005, lea e agava’a ai laisene ave ta’avale i totonu o setete ma teritori uma a le Iunaite Setete e aofia ai ma Amerika Samoa, ona aloaia i soo se vaega o le malo tele e malaga i ai.

 

Na fa’amaonia atili e Le’i le fuafuaga a le Ofisa o Leoleo o lo o i ai, ia oo atu i le masina o Ianuari 2018 ua mautu mai vaega uma e amata ai loa le pu’eina o laisene ave ta’avale ina ia tusa ai ma le tulafono lea ua pasia mai e le malo tele o Amerika, nai lo le tau toe fa’atau mai o se isi masini e pu’e ai laisene ave ta’avale o lo o i ai nei, ae oo atu i le tausaga fou ona toe suia fo’i lea i le suiga fou e pei ona fuafuagaina.

 

FA’AFITAULI I FUALAAU FA’ASAINA I FANAU AOGA

 

O le fa’afitauli i le a’afia o fanau aoga i fualaau fa’asaina, o se tasi lea o mataupu sa talanoaina i luma o le maota maualuga i le vaiaso nei, ina ua fesiligia e le afioga i le ali’i senatoa ia Paepae Faiai se fuafuaga a le malo aemaise ai le Fono Faitulafono ua faia ina ia foia ai fa’afitauli e pei ona alia’e mai i le amataga o le tausaga nei.

 

Saunoa Paepae e fa’apea, ua tatau ona gaioi le fono faitulafono e fesiligia aoga maualuluga o lo o masalomia le a’afia ai o fanau aoga i lenei fa’afitauli, ina ia mafai ai ona vave maua se fesoasoani ma taofia ai le toe fa’aauauina o lenei fa’aletonu.

 

I luma o le maota o sui, sa fesiligia ai fo’i e ni isi o afioga i faipule le mataupu lava lea e tasi. O popolega o afioga i faipule, ina ne’i avea le fa’atuai o se gaioiga a le malo e foia ai lenei fa’afitauli ma auala e faaauau ai pea lona sosolo atu ma a’afia ai le atunu’u.

 

O le vaiaso fou lea ua faatulaga e fa’ataunu’uina ai le iloiloga a le komiti o aoga a le maota o sui ma le Fa’atonusili o Aoga a le malo, mo le fesiligiaina o lenei mataupu, peita’i na taua e le afioga i le Komesina o Leoleo ia Le’i Sonny Thompson i se iloiloga sa faia i luma o le Fono Faitulafono i le amataga o le tausaga nei e fa’apea, o le a tofia ni Leoleo e tiute i nofoaga eseese o lo o i ai aoga maualuluga i le atunu’u, ina ia mautinoa e fesoasoani Leoleo i le tau foiaina o lenei fa’afitauli ua sasao fa’aafi i totonu o aoga ma a’afia ai olaga o tupulaga talavou.

 

FESILIGIA TOTOGI O UTA MO MANU’A

 

O le fa’aalia i luma o le fono faitulafono le to’atele o tagatanu’u o Manu’a ua fa’asea ma tu’u fesili, i le mafuaaga ua ala ai ona totogi le la’uina atu o a latou uta mo Manu’a. I luma o le maota maualuga, na fesiligia ai e le Sui Peresetene ia Nuanuaolefeagaiga S. Nua le mafua’aga ua totogi ai uta mo Manu’a, ae sa tatau ona iloiloina muamua e se Komiti tulaga o totogi o le a fa’ae’e atu mo soo se uta e fia ave i Manu’a.

 

I luma o le maota o sui, na fesiligia ai e le ta’ita’ifono o le Komiti o le Faagaioiga a le malo ia Faimealelei Anthony Fu’e Allen le mataupu lava fo’i lea e tasi, ma ia taua ai le to’atele o tagata Manu’a ua valaau atu i lona Ofisa ma fa’asea i le mafua’aga ua totogi ai uta e ave i le itumalo.

 

Na taua e Faimealelei e fa’apea, o se tasi o fa’afitauli o lo o mafua ai ona fa’asea tagata Manu’a i totogi ua fa’ae’e mo uta o lo o la’u i le itumalo, e tutusa lava le totogi e ave ai le kula o loo ave ai uta i Manu’a, ma le totogi pe a toe fa’afo’i mai le kula i Tutuila ua leai se uta o i ai, ae sa tatau ona fuafua le totogi o le uta i le taimi e fa’aaoga ai le tautua a le Manu’atele mo le momoliina o uta i le itumalo.

 

Ua fa’atulaga iloiloga a maota e lua ma le Faatonusili o le Ofisa o Uafu ma Malaeva’alele, mo le fa’amaninoina o lenei mataupu i luma o afioga ia Senatoa ma Faipule.