Ads by Google Ads by Google

TALA I VAIFANUA


[ata: foa'i]

Pago Pago, AMERIKA SAMOA

3 FA’AMANUIA TETELE O LE AMATAGA O ME 2021- TINA, FAIA’OGA & TAUSIMA

O le aso ananafi na fa’amae’a i ai le tele o fa’aulauiloaga ma mea uma sa fa’ailo ma taualoa ai le galuega tima’i ma le agaalofa o le lautele i le vasega o Tausima’i uma i le atunuu ma le Iunaite seete atoa, ua fa’apea fo’i mo le vaiaso atoa Faia’oga i le Iunaite Setete ma Teritori o Amerika, ae taualuga ai o le aso fa’ailo o le fa’amua fo’i a le atunuu atoa ma le Lalolagi mo Tina uma lava.

O le aso lenei mo tina sa fa’atula’ia lea e Peresetene Woodrow Wilson ma ia fa’atulafonoina ai e avea le aso Sa lona lua o Me e fa’amamalu ma taualoa ai tina uma i le Iunaite Setete ma Teritori o Amerika. Ua ia fa’ailoa ai, “O Tina uma o puna’oa o aiga uma ma le atunuu, e tatau ona amanaia ma ia alofagia ma fa’apelepeleina aua o i latou o le malosi’aga o le lalolagi o tagata.”

Ua fa’aluaina mai lea saunoaga e le afioga le Kovana Sili o Amerika Samoa, Lemanu Peleti Sialega Mauga, ma ua ia fa’ailoa ai “E silisili lou tau i penina. E le mafuatia le alofa fa’atina, o lana ta’ita’Itama ma lona sao i le fausaga mautu o malo, o le fafauga ma le atina’e o le lalolagi ua tu’utoina e le Atua o lou sao lea i totonu o tatou aiga. O outou o Toa e le tau talatalaina ae ua lagona i loto ma agaga o tama ma fanau e afua mai le li’o o le aiga se’ia oo i le atunuu atoa, ma lou titifaitama e le motusia i so’o se mea. E le fa’alogologo tiga ae loto tele ma taumafai.”

“O matafaoi a le tina lea ua fa’amanatu fa’atasi ai i lenei masina, o le a’oa’o ma le ta’ita’itama i le olaga atoa, ina ia atamamai le fanau aua le lumana’i o aiga ma le Malo i atunuu uma o le lalolagi. O lau fa’afailele ia maua le ola ma fa’aauau pea mafutaga i le soifua maloloina lelei, lea ua lualuagia ai lo outou vaiaso o Tausima’i ma Faia’oga i totonu o le atunuu, ae taualuga ai i lo outou aso fa’amanatuina e le lalolagi, aua e taua lava outou tina uma.”

Peita’i, o le tina sili ona lelei, e fautua lelei fa’atupu mea lelei i totonu o aiga, fa’asolo mai ai i le fautuaina o ta’ita’i o le Malo mo tagata uma. Ia ola le aiga, le nuu ma ekalesia ae maise le Malo atoa ona o la outou Fautua lelei.”

O se la’ua fa’amanuia fa’atasi lea ma le tofa e Lutena Kovana Talauega Eleasalo Ale ma le faletua mo le atunuu atoa i le vasega o tina, ma ua fa’amanuia mai ai fo’i ma le aso o Tausima’i ma Faia’oga uma i le atunuu.

Sa ia fa’ailoa fo’i i se fe’au tuu sa’o fa’apitoa le la’ua agaga fa’afetai tele i le tautua fa’atausima’I ma Faia’oga i le teritpri. “O outou faia’oga, o le faitoto’a i so’o se ituaiga o tomai o mo’omia e le fanau, e fa’aauau ona tausaili aua ni agava’a eseese e tula’i mai ma galulue aii i o latou olaga i le lumana’i.”

“E le mafuatia le aoga o Faia’oga i le soifua taitaitama o fanau ina ia atamamai ma mautu ai aoaoga o so’o se matata e galulue ai i latou i le lumana’i. O outou o le malamalama o le fanau i so’o se ala latou te filifilia e taumafai ai mo ni agava’a e galulue ai. E afua mai lou potu a’oga o manuia o aiga ma le atunuu atoa.”

“Mo i tatou le atunuu atoa, ia tatou manatua ma taualoa le galuega ta’ita’itama a faia’oga uma mo a tatou fanau, fai la tatou vaega o le aoao o fanau ia amio lelei ma ola fa’alogo ma usiusita’i, ia fa’afaigofie ona fa’atino e le fanau na uiga i potu a’oga ma le i’uvale ai le galuega tima’i a faia’oga.”

“E le gata i lea ae ia a’oa’o le fanau ia ola fa’aaloalo i taimi uma!” O se toe upu lea ale ta’ita’i mo le vasega o matua ma faia’oga o le fanau,

I le vasega o Tausima’i uma i le atunuu sa ia fa’ailoa ai le aoga tele fo’i o le fa’afailele a Tausima’i uma ua tautuaina ai le atunuu pe a oo i taimi e sulufa’i atu ai ona o gasegase o le tino ma fa’anofoia le maota o gasegase. O la outou tautua e le fesiligia le mana’omia, aua o taimi faigata ona o tiga o le tino e tou te tautuaina ai le atunuu, fa’afetai i lo outou tautua ma laufofoga fiafia e fa’anofo filemu ai tiga o le tino. Ua iloga lo outou faia o tiute ma le alofa, aua o lo outou alofa ua outou le fa’avaivai ai. O le taimi o le tau fa’asao o le ola ua outou i ai, o le taimi fo’i o le pulapula lagoto o le soifua ua outou fa’atasi pea ma i matou uma, ae o le taimi fiafia fo’i o le fa’ato’a maua o le ola e pepe fou, ua outou olioli fa’atasi ma i matou. Fa’afetai mo lo outou alofa ma lo outou faiva e le o tu’ua i matou i taimi faigata o le olaga. Ia fa’amanuia le Atua i te outou uma.”

I le vaitau fo’i lenei o le fa’ama’i tele ua pesia ai le lalolagi atoa, fa’afetai ua iloga le tula’i mai fo’i o tausima’i uma, ina ia mautu le galuega suesue, galuega puipuia mai o le atunuu ina ne’i sofa’i mai le tatou saogalemu e le Covid-19. I le taimi nei ua mae’a faia tuiga o le to’a 40,000 o le atunuu ua agava’a mo le tui puipuia o le Covid-19.

“Ia tatou avatu le fa’afetai e agatonu mo le galuega ua fa’atinoina e Tausima’I uma i totonu o Amerika Samoa, fa’afeai tele lava. Ia tatou tatalo pea ia tumau ai le tatou atunuu I le saogalemu mai le fa’ama’I Covid-19, aua e na’o le mana o le Atua e mafai ai, aua ua mae’a faia la tatou galuega fa’atasi.”

SIITIA TOTOGI O FAIA’OGA

O Faiaoga uma e faigaluega i le Malo ua agava’a i latou mo si’itaga o totogi ua fa’atulaga mai e le Faigamalo, ma o se fiafiaga lea ia i latou, aua o le a si’itia latou totogi e tusa ai o fa’ailoga o lo ua latou umia i tulaga o agava’a e fa’atino ai le galuega faafaia’oga.

O lo ua fa’ailoa mai o le si’itaga lea o le a fa’ataunuuina e fa’aalu ai e le malo le isi $2.9 miliona ina ia si’itia ai totogi o faia’oga mai le mea sa i ai, i le si’itaga fou ua fa’atulaga nei.

O le fa’atulagaga fou ua i ai nei totogi o faia’oga e tusa o latou agava’a ona o tusi pasi ua umia:

·         $20,000 ua siitia i ai le faia’oga ma le fa’aiiloga AA degree, mai le $16,000 sa i ai.

·         $31,000 ua siitia I ai le totogi o le sui ua umia fa’ailoga BA mai le $23,000 sa i ai.

·         $41,000 fua siitia I ai le totogi o le sui ua umia le Masters mai le 27,000 sa i ai.

·         $50,000 ua siitia I ai le totogi o sui uma ua umiale fa’ailoga  Ph.D.

Ua fa’ailoa fo’i e le Pule o le Aufaigaluega a le Kovana Sili, ua mae’a faia atoa feuiuia’iga o fa’amaumauga e mo’omia mo lea si’itaga ma ua mae’a i ai nei lea si’itaga i le Ofisa o le Paketi Faasoa a le Malo ma o le aso Lulu o le a amata ai ona tuufa’atasia mea uma ma fa’aalu ai loa le siitaga lea.

“O Faia’oga uma o lo’o galulue i Aoga Tumaoti o lo’o fa’auia le latou totogi e ala i le Consolidated Grant mai le USDOE ma ua tatau ai ona aofia ai i latou uma i lenei si’itaga.” O se fa’amanino mai lea a le ali’i pule o le Ofisa o le Kovana, Tuimavave Tauapa’i Laupola.

“O le fa’amoemoe maualuga, ia o gatasi le totogi o Faia’oga galulue i aoga a le malo ma faia’oga fo’i o lo’o tautua mai i a’oga Tumaoti.” O se toe tala lea a Tuimavave e tusa o lea fa’amoemoe lelei.

FA’ATULAGA LE PFIZER INA IA AGAVA’A AI LE 12 TAUSAGA AGA’I I LUGA E TUI PUIPUIA AI MAI LE COVID-19

Ua i ai nei le tui o le Pfizer ua agava’a ona tuia ai le vasega o talavou mai le 12 tausaga se’ia oo lava i tagata matutua ma ua talanoaina e le afioga le ta’ita’ifono ole Komiti Fa’afoe o le Covid-19 Talauega Eleasalo Ale ma le  Komniti Fa’afoe Mamalu ina ia matua fa’alauiloa i tagata uma o le atunuu, e ao ina matua’I utagia mai le taumafaiga a’ia’i a le malo ia malupuipuia i tatou uma mai le Covid-19, pe a oo ina tatala nei femalaga’iga.

O le masina nei lea ua fuafua e to’ai taunuu mai ai le ituaiga Pfizer lea, ae ua tu lata fo’I ona mae’a lelei le mamalu o le atunuu na mua’i fa’atulaga e faia o latou tui puipuia o le Covid-19 i le taimi nei. Ua fa’ailoa mai le aofai o ua mae’a faia tui ta’itasi ma e ua mae’a le lua ua i ai nei i le 21,365 pe o le 64% o le vaega ua tatau ona tuia o le atunuu.

“Ua matua galulue fa’atasi le Matagaluega o le Soifua Maloloina ma le Falema’i Tele i Faga’alu fa’apea ma le falema’i o le VA ina ia mae’a tuia uma tagata ua gasolo atu mo latou tui puipuia o le Coronavirus, ae o tatou uma fa’auluulua o matagaluega ma sui totino o le tatou Komiti Fa’afoe o le Covid-19, o le tatou matafaioi o le tima’ia o tatou tagatanuu uma ia gasolo ane I nofoaga ua fa’atulaga e tulata I aiga ma nofoaga e faigaluega ai, ina ia faia o latou tui puipuia nei. Ua le o toe mamao le taimi e tatala ai femalaga’iga, ae pau lea o le ala e mautu ai lo tatou nofo puipuia mai le Covid-19, o le mae’a ona faia o tui puipuia.”

“O le tatou galuega lea ua fa’atuaina nei ina ia faia, o le aumai o i latou e le’i faia tui ina ia amata ona faia tui muamua e mautinoa ai ua gauai ia puipuia mai le Covid-19 pe a oo mai.”

“Mai le fa’amaumauga e 64.3% o le faitau aofai e tatau ona tuia lea e le’I tui, ua tatau ona matua o atu i tatou ma saili mai le 35.7% lea e totoe o I latou ua tatau ona agava’a i tui nei ina ia faia tui puipuia.” O se toe fa’amatalaga lea a le taitaifono Talauega Ale. Ua fa’ailoa mai o le to’atele lea o lo’o i le va o le 16-30 tausaga le matutua. O le to’atele o nei fanau e 16-20 o lo’o i A’oga Maualuluga ma le Kolisi Tuufa’atasi. E le’i fa’auia mai lava ni tusi mai a’oga ina ia sainia e matua, ia mafai ai ona faia tui puipuia o fanau a’oga ua agava’a i le tui puipuia o le Coroniavirus.

Ona o lo’o maualuga pea le faitau aofai o i latou ua tatau ona mae’a tuia latou tui puipuia o le Covid-19, ua mautinoa lava e vave ona sofa’i i tatou e le Covid-19 pea oo ina ulufale mai i se taimi lata mai.

O le puipuia aia’I o le tatou atunuu, e afua lea ina ua mae’a ona tuia o tatou tui puipuia mai lea fa’ama’I pipisi tele.Ua fa’ailoa mai fo’i e le susuga le Foma’i Dr Aifili Tufa, “O Amerika Samoa lea ua tulata nei ina mae’a lona taimi fa’atulagaina e tatau ai ona faia tui puipuia o le Covid-19.Ua fa’atulaga fo’I le isi Pfizer fou lea e mafai ai ona tuia mai le fanauiti 12 tausaga ma le matutua mai, ma ua tatau ai ona tatou iloa lelei, e tatau ona vave le tatou fa’asologa o le faiga o tui puipuia nei a’o itiiti le taimi atofa mo tuiga o le tatou atunuu lea e fa’atulaga mai e le Operation Warp Speed.

Ona o lea ua ese foi le isi vaega o le faitau aofa ua toe fa’aopoopo mai mo le tuiga, o lea ua fa’ailoa mai ai e le matagaluega o le soifua maloloina, ua tatau fo’I ona toe fa’aopoopo atu ai se vaega taimi umi atu e fa’agasolo ai nei tuiga.

Ua fa’ailoa atu fo’I I le mamalu o le atunuu, ua fesiligia ni mea e fia malamalama lelei ai, ma e fa’aaoga mai le laina 219 mo nei fa’afesili uma tau le Covid-19.