Ads by Google Ads by Google

TALA I VAIFANUA


[ata: foa'i]

Pago Pago - AMERIKA SAMOA

FONOTAGA DOH TOBACCO DIABETES COALITION & PA’AGA - SOLOIA LE KOMITI FA’AFOE SA TULA’I:

O le ulua’i fonotaga sa usuia a le DOH Tobacco Diabetes  ma ana pa’aga o nisi iloga o matagaluega eseese o le Malo o lo’o latou galulue tausoa fa’atasi faiva uma ina ia mafai ona tumati’e galuega a lea Komisi, sa matua le i ai se tasi o le Laulauafono o lo’o tutula’i a lea Komisi sa auai, se’i vagana ai le failautusi.

Ona o le agaga tonu o lea Komisi ma le latou ulua’i fonotaga ma a latou pa’aga, ina ia toe fa’agaoioi mai faiva ma toe fa’aauau galuega a le Koalisi sa mua’i fa’ataunuuina, ma o lo’o ua tatalia nei le toe amataina lelei talu mai ona mavae atu afaina o le atunuu ona o le Covid-19.

E ui ona o le fa’amoemoe o le tamaitai fa’atonu o le Ofisa Autu o le Koalisi a le Tobacco Diabetes a le Matagaluega o le Soifua Maloloina o le auai fa’atasi mai o sui mamalu o le Laulauatofi a le Koalisi i a latou fonotaga, ae o lea taeao fesilasilafa’i, ua le auai uma le Peresetene Crichton ma le susuga le taitaifono Meauta Mageo, ma e le’i tofia fo’i se tasi e avea ma Teutupe a le Laulauatofi ae ua na’o le sa tofia mo le Failautusi a le Koalisi sa auai, Leua Frost.

Sa auai le sui fa’atonu o le Matagaluega o le Sofua Maloloina, sa ia fa’atautaia fo’i ma tulai e fai ma sui o le Taita’ifono na te fa’atautaia mai le feiloa’iga mamalu o sui tofia sa auai i le fonotaga, o pa’aga a le Koalisi aua latou galuega fa’atino ma fuafuaga fa’atulaga aua le lumana’i o le Koalisi i ana matafaioi e fa’atino.

O le Koalisi lenei o le Tapa’a ma le Ma’i Suka, o i latou nei sa matua galulue ina ia pasia le tulafono e fa’aititia ma taofia le ulaula sikaleti i totonu o le atunuu, aemaise lava i nofoaga faitele, e pei o taavale la’u pasese, e iai Taxi ma Pasi, o faleoloa ma nisi lava maota e fa’apotopoto i ai tagata e to’atele ona o fa’alavelave ma isi mea uma fa’apena.   

Ua fa’ailoa mai fo’i ma le 50 futu le mamao o se nofoaga e fa’asinotonu e faleoloa ma so’o se ofisa, ae maise o Lotoa a A’oga, ina ia fa’asinotonu i ai e taumafa le tapa’a, ia tutu ai ma ulaula latou sikaleti. Afai e le maua le mamao lea e 50 futu o le a fa’asalaina le matagaluega, poo le Pisinisi ma e tusia nei soligatulafono e Leoleo ua mae’a fa’aagava’a e le Matagaluega o le DHSS poo Leoleo fo’i o le Malo mai le matagaluega o le Puipuiga o le Saogalemu Lautele. 

O nisi fo’i lea o paaga e lua a le DOH Tobacco Diabetes Coalition sa auai o latou sui mamalu i le fonotaga lenei. 

Peita’i, i le taimi nei, ua mae’a iloiloina ma fa’aupu suiga e toe fa’aulu mo le pasia mai a le Kovana ma toe fa’aofi atu ai i le iloiloga a le Fono Faitulafono e fa’amaonia mai ai, ma ua fa’amauina lava sa oo lea taumafaiga ina mautu lelei i luga o le laulau a Kovana Lolo Moliga, peita’i e le’i oo i ai le fa’asolo a le tama o le atunuu, ae ua mae’a lana nofoa’iga, peita’i o le fa’atuai lava ona faia o lena galuega e ia, ina ua fa’amamaluina mai le taofia o galuega uma a le Malo ona o le fa’aolioli ma le sofa’i mai o le covid-19 i le atunuu.

“Ua fa’amatuu uma ese matou galuega na faatulaga ae ua tofu ma tiute fai e fa’atino ai le puipuiga o le atunuu atoa mai le Covid-19, ae ua le toe manatu ina ia fa’aauau galuega a le Koalisi. Ua fa’amaonia e le to’atele le va’aia o nei tausima’i ma le fa’auluuluga o lea vaega o le Matagaluega ua o atu e faia tuiga o le Covid-19 ina ua maua mai tuipuipuia o le Covd-19.

I le fonotaga sa faia i le lua vaiaso ua tuana’i sa fa’ailoa mai ai e le tamaitai Loia fautua i le Kovana Sili, “Ua fa’amaonia nei lava e leai se kopi o suiga fia fa’aulu mo tulafono o le ulaula tapa’a o i ai i luga o le laulau a le Kovana Sili Lemanu Peleti Mauga, “Ae afai o i ai pea ni kopi o nei suiga fia fa’aulu mo le tulafono o le ulaula, fa’amolemole faia loa se faila ma toe fa’aulu atu mo le tagataga’i a le Kovana Sili ma toe fa’apasia mai ai e le fono faitulafono.”

O suiga nei e moomia lava ona fa’aulu i le tulafono lea ua i ai le maga o le tulafono e fa’asa ai ma le Vaping poo ecigarettes, ituaiga fou lea e utuina i le vaila’au, ae matua tauasuasu lava le taimi e mimiti ai ma toe feula mai i fafo. O lo ua fa’amaonia fo’i i suesuega, ua sili mamao atu ona leaga le a’afiaga o le tagata soifua i le sikaleti lea e le’i fa’asaina nei, nai lo sikaleti masani. Lona lua o suiga o lo’o moomia ona i ai se suiga o le tulafono e aiaia ai le pa puipui i nofoaga e leai ni pa e pei o fale’ie i fafo ma isi mea fa’apena e faia i nofoaga ta’alaolao.

Lea ua va’aia le tagofia e fanau talavou o le e-cigarette poo le Vaping, ua oo lava i totonu o Pa Pia ma nofoaga o faia ai fa’atasiga uma e le o fa’asaina ai le ulaula o fanau nei i a latou sikaleti ia. O le ala lea o le toe vave fafagu lava o tiute o lenei Komiti Fa’afoe ma ana pa’aga ina ia fai loa se fa’aiuga tatau i le ituaiga ulaula lea ua alofaga i ai le ‘au ulaula, ae o le ulaula lava o le ulaula, fai mai le tele o faleoloa o fa’atauina maia nei ituaiga o sikaleti, e matele lava i faleoloa o uso mai Asia, e le ma’i ai se tasi i lea ituaiga o ulaula.

O le tiute o le Komiti Fa’afoe male Aufaigaluega a le DOH Tobacco Diabetes o le fa’asalalau fa’alaua’itele o fa’asalalauga ua mae’a pasia mai e le CDC, lea e toina mai ai le tinoitupe mo le fa’atinoga o lea auaunaga atoa, ina ia silafia e le mamalu lautele le leaga o le Vaping, ua sili atu lona ogaoga i le sikaleti lea ua mae’a fa’asaina nei.

Ina ua mae’a fa’afofogaina uma nisi o mataupu na talanoaina e le komiti Fa’afoe i le latou fonotaga e fa’amaopoopo mai ai ni mataupu e talanoaina i le fonotaga fa’apitoa ma latou pa’aga, sa faia ai se fa’ai’uga taua lava, “O le a amata sofa’i le galuega e taofia le ulaula tapa’a, aua nei amata ona e ulaula, i a’oga tulaga muamua, vasega 1-8, ma e mafai ona talosaga mai a’oga ma vasega ta’itasi i so latou taimi e fa’atautaia ai nei a’oa’oga fa’apitoa mo i latou i a latou a’oga.”

“E oo fo’i i a’oga maualuluga e tatau lava ona faia i ai le tima’iga ona o le a mafai lava ona suia latou fa’aiuga fai mo le soifua laulelei, ia gafatia ona e ta’alo a’o lava lau manava.” O se tala lea mai ia Mageo, le ta’ita’ifono.

Ua mae’a folasia nei mea uma i le Komiti ma le fonotaga fa’apitoa ma latou pa’aga peita’i o le susuga le Sui fa’atonu o le matagaluega o le Soifua Maloloina Vesi Talalelei Fautanu, sa ia toe fa’afesiliia mai e uma na auai i lenei fonotaga i so latou taofi, pe ua alagatatau ea ona talosaga i le Matagaluega o le Soifua Maloloina, ina ia toe tofia mai se isi Komiti Fa’afoe Fou atoatoa mo le ta’ita’iga o galuega fa’atino mo lenei auaunaga taua.

Sa ioe fa’atasi uma sui na auai, ma ua mautu ai le fanoga, ia toe tofia mai se Komiti Fou lava, e aofia ai ma le Loia Fautua i le Komiti ma le Kovana Sili, ina ia vave tapena mea uma ua maea fa’amauina o le a fa’aauau lea talosaga, ma e tatau ona vave faia mai se tofiga a le DOH ma le Faigamalo i ni sui tofia lelei e galulue i taimi uma, mo lea komiti aoga tele, ona mae’a ai lea o iloiloga i le aso Tofi ua te’a i le Naumati Room o le Tradewinds Hotel i Tafuna.

LE TAOFIA MALAGA A LE MV LADY NAOMI - E FA’AAUAU PEA!!

Ua fa’ailoa mai o le a le motusia malaga a le “MV Lady Naomi” i le taimi nei i le va o Fagatogo ma Apia, seia oo lava ina mae’a pasia lelei le va’a fou o le Kamupani Va’a a le Samoa Shipping, le MV Lady Samoa 1X, lea ua amata ai galuega fia fa’apasia a le US Coast Guard.

Ua fa’alauiloa mai nei o le vaa la’u pasese ma uta fou lenei a le malo o Samoa o le a fa’aigoaina nei o le “MV Lady Naomi 60.”

Ua fa’ailoa mai e le susuga le Ta’ita’ifono o le Komiti Fa’afoe o le Samoa Shipping Le Kamupani Va’a a Samoa, Su’a Faafouina, “O le mea e fia fa’asa’o, e leai lava se tala ua avatua i le mamalu lautele, o le a taofia ai loa femalaga’iga a le MV Lady Naomi i le taimi nei, aua o lea ua aiaia ma suesueina auiiili e le US Coast Guard le agavaa  o le MV Lady Naomi 60. E le o le malaga mulimuli fo’i lea a le MV Lay Naomi i Tutuila nei.”

E tusa ai lava ma se fa’aaliga mai a Su’a Fa’afouina, “O le tatou va’a fou lenei, e mautinoa lava e fa’ato’a faia mai ni ana malaga i le tatou Uafu nei i Fagatpgpo poo le amataga o le masina fou nei o Novema, 2022.”

Peita’i e i ai malaga ua mae’a fa’atulaga a vaa la’u pasese ma uta mo lenei vaiaso fou e ao ina fa’ataunuu ma e faia lava e le MV Lady Naomi, a’o le’i malolo mai faiva sa faamomoeatu i ai.