Ads by Google Ads by Google

Fa’ailoa Kapeneta tele o atina’e ua mafai e le malo ona fa’atino

Ta’ita’i o le malo, afioga i le ali’i kovana ia Lolo Matalasi Moliga fa’apea ai le Lutena Kovana ia Lemanu Peleti Sialega Mauga, i le fonotaga a le Kapeneta i le taeao ananafi, lea sa usuia i le Ofisa o Fa’atoaga a le malo i Tafuna  [ata AF]
ausage@samoanews.com

O le fonotaga a le afioga i le ali’i kovana ia Lolo Matalasi Moliga ma lana Kapeneta, lea sa usuia i le potufono a le Ofisa o Fa’atoaga a le malo i Tafuna i le taeao ananafi, na fa’amanino ai e ni isi o Matagaluega a le malo galuega ma atina’e ua mae’a ona fa’atinoina mo Tutuila ma Manu’a.

 

O atina’e ma galuega fa’atino e pei ona taua, e aofia ai le fa’aleleia o faleaoga ma faletaalo o aoga maualuluga i Tutuila nei, aemaise ai o le fausiaina lea o fale ma isi atina’e mo le itumalo o Manu’a.

 

I atina’e i faleaoga ma faletaalo i Tutuila nei, e silia i le $10 miliona le tupe ua mae’a ona fa’aalu mo le fa’aleleia o vaega uma e pei ona taua i faleaoga, talu mai le tausaga e 2013.

 

“O lo o fa’aauau pea galuega mo le fausiaina o faleaoga fou mo ni isi o aoga maualuluga ma aoga tulaga muamua i le atunu’u, mai le aofa’i o aoga e 28 o lo o i ai, e 22 aoga tulaga muamua ae 6 aoga maualuluga, ma le silia i le 300 faleaoga eseese o lo o mafai ona tautuaina ai le silia i le 10,000 o fanau aoga i le atunu’u”, o se vaega lea o le folasaga a le Fa’atonusili o le Ofisa o Galuega Lautele a le malo ia Faleosina Voigt, i lana folasaga i lumao le kapeneta ananafi mo le fa’alauiloaina o galuega ma atina’e ua mae’a ona fa’atinoina e lona ofisa.

 

I tulaga o atina’e ma galuega e pei o auala, fa’aleleia o taligalu, fale fa’atali pasi ma isi lava atina’e i luga o alatele, ua silia i le $40 miliona tupe lotoifale atoa ai ma tupe feterale ua mae’a ona fa’aalu mo le fa’atupeina o nei galuega fa’atino.

 

“I le isi 5 tausaga o lo o lumane’i nei, e tele naua isi galuega tetele ua mae’a ona fa’ataoto e le malo ma le fa’amoemoe, e tatau ona auaua’i lona fausiaina, fuafua lava i vaega tupe e maua mai e le malo ma tupe fesoasoani mai le feterale”, o le saunoaga lea a Voigt.

 

Mo atina’e i Manu’a, na fa’aalia i ata sa mafai ona pu’eina ma fa’alauiloa i luma o le kapeneta galuega ua mae’a ona fausia i Manu’a, e pei o pamu kesi e 2 ua mae’a ona fausia i Ta’u ma Ofu, i lalo o se fesoasoani a le Ofisa o le Pulega o le Eletise ma le Suavai (ASPA).

 

“O le lu’itau o lo o i ai mo nei galuega, e 2,000 kalone o le kesi e mafai ona utu i le pamu kesi i Ofu, ae 3,000 kalone mo le pamu i Ta’u, ma le fa’amoemoe e $3.00 i le kalone ua fa’amoemoe e fa’atau atu ai mo ta’avale a le malo fa’apea ai ma ta’avale e pulea ma umia e tagata ta’ito’atasi, fa’atasi ai ma le lu’itau e sili ona taua, o kalone kesi ia e 7,500 e tatau ona sapalai mo Manu’a i masina ta’itasi”, o le saunoaga a Chris King, o le sui fa’atonusili o le Ofisa o Pulega o Uafu ma Malaeva’alele.

 

Ua mae’a fo’i ona fausia ofisa tutotonu o le malo mo Ta’u ma Ofu, lea o lo o fa’aigoaina o le Ta’u EOB ma le Ofu EOB.

 

Ua mae’a fo’i ona tatalaina i Ta’u le tautua fou a le Ofisa o Aoga mo fanau e i ai manaoga fa’apitoa o le tino ma le mafaufau, lea e mafai ai ona malaga le ta’avale e la’u mai fanau ma momoli atu i le aoga.

 

E tasi le ta’avale fou lea ua i ai nei i Ta’u (Dial-a-Ride), lea o lo o tautuaina fanau e to’a 65, ae o lo o fa’atalitali pea mo se ta’avale mo Ofu.

 

I le tulaga o le va’a fou mo le itumalo o le Manu’atele, o le aso 3 Oketopa 2016 lea ua fa’amoemoe e tu’u aloaia mai ai le va’a ia Amerika Samoa, ma sauni ai loa e tuua le aai o Seattle mo Hawaii i le aso 11 Oketopa mo le umi e tusa ma le 14 aso.

 

O le aso 29 Oketopa lea ua fa’amoemoe e tuua ai e le va’a ia Honolulu, ma folau mai ai loa mo Amerika Samoa mo le isi fo’i umi e tusa ma le 14 aso.

 

“A o le i malaga ese mai le va’a mo Amerika Samoa, o le va o le aso 3 -10 o Oketopa ua fuafua e fa’atautaia ai ni aoaoga puupuu mo le auva’a, ina ia mafai ai ona fa’amasani i latou i le fa’atinoina o galuega uma e mana’omia mo le umi lea o le a malaga mai ai le va’a mai Seattle i Honolulu, atoa ai ma Honolulu i Amerika Samoa, ina ia mautinoa e saogalemu le faigamalaga, e leai fo’i se soifua e a’afia i se fa’alavelave”, o le saunoaga lea a King.

 

Na fa’afetaia e Lolo le ofo o lona loto ina ua ia molimauina le tele o nei atina’e ua mae’a ona fa’ataunu’u i Manu’a i totonu o le 3 ma le afa tausaga o le nofoaiga a le faigamalo.

 

Saunoa atili le ali’i kovana e fa’apea, e ui i le tau fa’asoasoa o tupe a le malo, ae o lo o galulue malosi pea fa’atonusili i le tau sailiina mai lea o ni alagatupe e fa’atupe ai le fa’amoemoe o le malo.

 

I totonu o le paketi a le malo mo le tausaga tupe fou 2017 lea o lo o i luma o le fono faitulafono i le taimi nei, e $400,000 le vaega tupe lea ua fa’aagaaga i lalo o Polokalame Faapitoa a le ali’i kovana, e fa’atupe ai le fa’aleleia o isi atina’e mo Manu’a.