Ads by Google Ads by Google

Fa’asea to’atele tagata matutua ina ua fa’amalolo i latou

E to’atele ni isi o tagata matutua ua fa’aalia lo latou le fiafia ma le fa’asea fa’asaga i le Ofisa o lo o fa’atautaia le polokalame mo i latou, ina ua latou tauaao ni tusi fa’aali e fa’ailoa atu ai le sauni e fa’amuta lo latou toe auai i le polokalame ua silia i le ta’i 10 tausaga o galulue ai.

 

Na taua e ni isi o i latou nei i le Samoa News e fa’apea, ua avea le le malamalama o tagata faigaluega o le Ofisa o Tagata Matutua (TAOA) i aiaiga o le polokalame ma auala ua fa’a fuase’i ai ona fa’amuta la latou tautua e aunoa ma se mafua’aga talafeagai.

 

“E le valelea kagaka makukua”, o le sa’i lea a se tasi o tama na feiloa’i ma le Samoa News i le vaiaso nei, e le i finagalo e fa’ailoa lona suafa.

 

“E le fa’apea ua makou galulue i galuega fa’akauva’a gei oga magaku lea o le TAOA makou ke le iloa se mea, e malamalama fo’i kagaka makukua i kulaga uma o le polokalame legei, ua silia i le 10 kausaga o makou galulue ai ma ua makou iloa fo’i e le kakau oga fa’amukaiga la makou kaukua”, o le saunoaga lea a le tama matua lea.

 

Na taua e le tama lea e fa’apea, o le tausaga e 2001 na amata galue mai ai i le Ofisa o le TAOA, i lalo o le polokalame lea ua logoina ai o ia o le a fa’amuta ai lana auaunaga i le vaiaso fou.

 

I lona talitonuga, e na o tagata lava ua atoa le ta’i 60 tausaga le matutua ma luga atu e mafai ona agava’a i le polokalame lea e maua ai avanoa faigaluega o tagata matutua i lalo o le polokalame o lo o fa’atupe mai e le feterale.

 

O le igoa o le polokalame o lo o faasea i ai tagata matutua e pei ona taua e le Fa’atonu o le Polokalame, le faletua ia Fanaufouina Solia o le ‘Senior Community Service Employment Program’, o le polokalame lea e a’oa’o ai tagata matutua ia latou maua isi agava’a ina ia mafai ai ona o e saili ni a latou galuega tumau po o le fa’avaeina fo’i o ni a latou pisinisi e maua ai a latou lava tupe.

 

Na taua e le tama matua lea e fa’apea, talu mai le 2001 lea na amata galue mai ai i le polokalame ina ua atoa lona 60 tausaga, o le tausaga e 2008 na faia ai suiga ina ua talia tagata matutua ua atoa le ta’i 55 tausaga, ma o iina lea e i ai lona talitonuga, o tagata uma lava na amata galulue mai ina ua faia suiga i le polokalame lenei, o tagata na e tatau ona a’afia i suiga e aofia ai le fa’amalolo pe a mae’a le ta’i 4 tausaga, ae aua le aafia ai fua i latou ua leva ona galulue i le vaega muamua o le polokalame.

 

E to’atolu isi tama matutua o lo o galulue ai i le polokalame sa latou fa’ailoa i le Samoa News lo latou tauaaoina o ni tusi fa’aali mai le Ofisa o le TAOA, e fa’ailoa atu ai, o le aso Gafua o le vaiaso fou e fa’amuta ai la latou tautua i le polokalame.

 

Ina ua fesiligia e le Samoa News ni o latou lagona, na taua ai e le isi o i latou nei e fa’apea, “e leai lava se isi gaioiga e koe fai, ga o le fo’i gu gu lava i le aiga ma le loko mafakia, ua le iloa gei po o fea o le a maua ai se isi kupe e fesoasoani ai i le kausiga o le aiga”.

 

Na taua e i latou nei e fa’apea, o lo o i ai faamatalaga e faatatau i le polokalame lenei e le o mananao le ofisa o le TAOA e fa’amanino i tagata matutua, ae o le mea moni lava, e tatau ona malamalama tagata matutua i le polokalame, aua na mafua ona aumai le polokalame i Amerika Samoa o tagata matutua.

 

“E kakau oga fa’amagigo lelei mai e le TAOA ia makou le mafua’aga ua fa’a muka fa’a fuase’i ai faapea la makou kaukua, ae o lea ua silia i le ka’i 10 kausaga o makou galulue, o silafia e le fekelale gei faiga ua fai ai faapea kagaka makukua o lo o auala mai ai kupe ma le polokalame”, o le tomumu lea a se tasi o tama matua ua 9 tausaga o galue i le polokalame.

 

Ae na taua e isi tagata matutua e sa latou tauaaoina mai ni a latou tusi fa’asea i le Samoa News e fa’apea, ua avea le fesuisuia’i o i latou e pulea le ofisa o tagata matutua ma auala ua tele ai nei mau suiga i le polokalame.

 

“O lea ua gi gi faakasi aku fua makou ua leva oga galulue i le polokalame ma le isi vaega fou faakoa o mai, ae foliga mai o lea ua eu eu ese makou sa amakaiga mai le polokalame ae kuu i ai kagaka o aiga o le aufaigaluega”, o le fa’asea lea a se tasi o tina matua i le Samoa News.

 

Ae ina ua fesiligia le Ofisa o le TAOA e tusa ai o lea fa’asea, sa teena malosi e le faletua ia Soliai tu’uaiga i le taumafai lea e eu eu ese tagata matutua ae fa’aofi ai tagata o latou aiga i le polokalame.

 

Na fa’amanino e le faletua ia Solia e fa’apea, o le poloakalame e pei ona fa’asea i ai tagata matutua, o le polokalame ua leva ona i ai mo Amerika Samoa, e agava’a ai tagata matutua e galulue mo le umi e na o le 1,200 itula tusa lea e na o le tasi le tausaga, a mae’a, ona fa’amalolo lea o le tagata ua atoa ana itula faiglauega ae sui mai isi tagata fou.

 

“O le mafua’aga e le i faia ai se suiga i le polokalame talu mai tausaga e tele ua tuana’i, ona sa lelei lava tuutuuga na osia e kovana Tauese sa i ai i na vai taimi ma le vaega o le feterale sa latou fa’atupeina le polokalame, ae ina ua o o mai loa i le 2008, na manatu ai loa le feterale o le a toe faia ni nai suiga mo le fa’alelei atili o le polokalame lenei”, o le saunoaga lea a Solia.

 

O suiga e pei ona taua e Solia sa faia i le 2008, o le suia mai lea o le tasi le tausaga e galulue ai le tagata matua i le fa tausaga.

 

“O le polokalame la lea, e fa lava tausaga e mafai ona galue ai le tagata matua, a mae’a tausaga e fa ona malolo lea ae fa’asolo mai isi tagata o lo o i luga o le lisi fa’atalitali, ae le faapea ua taumafai le TAOA e eu eu ese tagata matutua ae tuu i ai tagata o matou aiga po o ni tagata masani”, o le saunoaga lea a Solia.

 

Na fa’amanino atili e Solia e fa’apea, o le taimi lava e amata faigaluega ai le tagata matua i totonu o le polokalame, o le taimi lena e alu ai faamaumauga i le ofisa o le feterale o lo o aumai ai le tupe, ina ia latou iloa o lo o galue mo’i le tagata matua i le polokalame, o le ofisa lava fo’i lea o le feterale latou te tuuina mai le tusi fa’amanatu i le TAOA, e logo ai tagata matutua ua atoa le ta’i 4 tausaga talu ona galulue, ina ia sauni loa e malolo ae aga’i mai isi tagata fou e fa’atumu le avanoa.

 

“Maimau e pe ana faapea o se polokalame lava a le TAOA, atonu e mafai ona matou fesoasoani atu i nai tagata matutua, ae talu ai o le polokalame a le feterale, e pule fo’i latou i auala e faafoe ai, pau la matou vaega e fai o le usita’i ma tausisi i aiaiga o le polokalame”, o le isi lea saunoaga a Solia.

 

E lata i le to’a 30 tagata matutua ua faamoemoe e fa’amuta i le aso Gafua o le vaiaso fou la latou tautua e pei ona fa’amaonia mai e Solia, ma ua sauni foi le TAOA e tofia tagata fou e fa’atumuina le avanoa.

 

Ae mo i latou ua sauni e malolo, ua uma ona fautuaina ina ia saili ni a latou avanoa i isi polokalame o lo o agavaa ai tagata matutua e pei o le vaega o le Toe Afua mai Matua, polokalame o Tina mo a Taeao, ma isi lava polokalame lea e mafai ona galulue ai tagata matutua.