Ads by Google Ads by Google

UFAGAFA: E le o fa’asa ona fagotaina gataifale o AS

Na faamanino auiliili e le Faatonusili o le Matagaluega Puipuiga o le Vaomatua ma le Gataifale i luma o le komiti a le Senate i le taeao ananafi, e le o faasaina fagotaga i ogasami i totonu o le atunuu, e pei ona atugalu i ai nisi o le Fono faapea ai le atunuu lautele.

O lea molimau mai le afioga ia Ufagafa Ray Tulafono, na tuuina atu i le taimi o le iloiloga lea na faatautaia e le maota maualuga i le taeao ananafi, ina ua fesiligia e ni isi o Senatoa i le vaiaso na te’a nei le mataupu e uiga i le Faatonuga Faalaua’itele a le Kovana Sili lea ua tuuina mai, e faasa ai ona toe aumaia i le teritori ni isi o oloa ua faamaonia le aafia ai o amu ma aau i ogasami o le atunuu.

“E le o faasaina fagotaga i ogasami o le atunuu, o lo o faatagaina nei, peitai e i ai ta’iala ma aiaiga e tatau ona usitaia mo le puipuia o le gataifale,” o le saunoaga lea a Ufagafa ina ua fesiligia e le afioga i le alii Senatoa ia Levu Tulafono Solaita i le taeao ananafi.

Saunoa le alii faatonu, o lo o tatala pea le fagotaina o i’a mai le gataifale o le atunuu, pau le tulaga o lo o tulimata’i e le Ofisa, ia taofia le faaaogaina o auala e ono faatamaia ai amu e pei o fana i’a ma ava niu kini, e le gata e afaina ai meaola o lo o nonofo ma tata’a i le sami, ae aafia ai fo’i ma amu o lo o faalagolago i ai le ola o i’a.

Saunoa le alii Senatoa ia Velega Savali Jr, o se tasi o faafitauli o lo o mafua ai ona tele le tete’e ma le faasea o tagata i fuafuaga a le malo, o lo latou le malamalama.

Sa ia taua mo se faataitaiga le Faatonuga Faalaua’itele a le kovana lea na faatoa saini i le vaiaso na te’a nei e faasa ai ona toe aumaia nisi o fasimoli ma mea e faaaoga i le tataina o lavalava, lea o loo maua ai le ituaiga vailaau lea e mafai ona faaleagaina ai amu ma le gataifale, o se fuafuaga ua lelei ma atamai, ae o Faatonuga Faalauaitele ia e aafia ai afioaga ma itumalo, e talitonu o ia e tatau lava ona tuu atu i nuu ma itumalo e talanoa muamua ai.

Saunoa Velega, afai e malamalama le atunuu i gaioiga o lo o faia e le malo, ona leai lea o se faitio, peitai afai e le malamalama le atunuu ae maua solo mai tala faalogo i leitio ma nusipepa, ona afua ai loa lea o le faafitauli lea foi e pei ona faasea ai ni isi o Senatoa i le vaiaso na te’a nei, ona o le le malamalama i fuafuaga a le alii kovana.

O le vaiaso fou lea ua faailoa mai le afioga Ufagafa, o le a faia ai sa latou fonotaga ma le aufai faiva i le atunuu, mo le faamalamalamaina i ai o fuafuaga uma e pei ona taumafai atu i ai le matagaluega.

O se tasi o mataupu na saunoa i ai le afioga i le alii Senatoa ia Alo Dr. Paul Stevenson, o ia foi lea na taitaiina le iloiloga i le taeao ananafi, o le tulaga lea o tulafono o loo faamalosia e puipuia ai tulaga o le gataifale, ma tulafono o loo aafia ai le faamalumaluga a le malo tele.

Saunoa Ufagafa, o le lelei o tulafono ia o loo faavae lava e le matagaluega ma le malo, e le o ni tulafono e tamauina, ae o tulafono e mafai ona toe sui pe afai e vaavaai atu le malo ua tulaga lelei ma manuia ai le atunuu.

Mo se faataitaiga e pei ona saunoa le alii faatonu, o amu eseese e 83 i le atunuu lea o loo faagasolo i ai suesuega a Saienitisi popoto a le vaega suesue a le NOAA, pe faamata e mafai ona lisi atu mo le vaavaaia lelei, e le faapea o le a taofia ai le toe fagotaina o i’a i totonu o ogasami i le atunuu.

Saunoa Ufagafa, o le isi lea atugaluga ua latou maua mai i nisi o le atunuu, o le a avea le aofia ai o amu eseese nei i suesuega a le NOAA ma itu o le a le toe mafai ai ona aafia i fagotaga ogasami o loo i ai.

“E le sa’o lea manatu, e mafai lava ona fagogota o tatou tagata i ogasami ma nofoaga e masani ona fagota ai e aunoa ma le aafia i fuafuaga e pei ona faia i ai suesuega a le NOAA, pau le itu e tatau ona faautagia, ia taumamao mai le faaaogaina o auala e faaleagaina ai amu ma le aau,” o le saunoaga lea a Ufagafa.

O le tele o amu e pei ona taua e le faatonu o loo aofia i suesuega nei, o loo i ai vaega o le sami loloto, ae le o le aau e pei ona taua e nisi.

I le faaiuga o lea iloiloga, na taua ai e afioga i Senatoa le faamalieina o i latou i le faamalamalamaina e le matagaluega o lenei mataupu, ma ua maua ai foi le avanoa latou te faasoa atu ai i o latou itumalo tulaga sa’o e uiga i fagotaga i ogasami o le atunuu.