Ads by Google Ads by Google

Alia’e inugapia ma tuuaiga o le faaoolima i totonu o le Toese

ausage@samoanews.com

O le mataupu lea ua tu’uaia ai ni alii pagota o lo o taofia i le Toese i Tafuna, i lo latou faaoolima i se isi alii pagota ma manu’a tigaina ai, e le gata ua alia’e ai tu’uaiga e faatatau i le sao atu i totonu o le Toese o le ‘ava malosi, ae ua atagia mai ai le faaauau pea lea ona tulai mai o le faafitauli o le lamatia o le saogalemu o nisi o pagota e mafua mai i le faaoolima i ai o isi pagota.

 

E pei ona taua e le malo i le latou tagi faasaga i alii pagota e to’alua ia ua molia i lenei mataupu, na matua ova le onana o alii nei i le taimi na latou faatino ai le solitulafono, o le fasi faamo’amo’a lea o se tasi o alii pagota, ma taofia ai lea alii pagota i le potu tigaina o le falema’i i Faga’alu.

 

O alii pagota e to’alua ua molia i lenei mataupu e aofia ai Lefatia Faafetai III ma Ryan Pite. O le vaiaso na te’a nei na tutula’i ai i laua nei i luma o le Fa’amasinoga Faaitumalo, ma o lo o taofia pea i laua i le Toese.

 

O loo tau fai molia Lefatia ma Pite i moliaga ta’i lua o le faaoolima i le tulaga lua, atoa ai ma le fa’aaoga faasolitulafono o se aupega mata’utia, o le vaega D lea o solitulafono mamafa, lea e mafai ona faasala ai se tasi i le Toese mo le umi e le silia i le 5 tausaga, pe faasala foi i le salatupe e le siliai le $5,000, pe faasala foi i faasalaga uma ia e lua.

 

O le vaiaso lava foi na te’a nei na tofu atu ai loa le mataupu a alii pagota nei e to’alua i luma o le Faamasinoga Maualuga, ma la faaulu ai tali tete’e i le tagia le malo. O le masina o Me e toe valaau ai le mataupu a Lefatia ma Pite i luma o le afioga i le alii Faamasino Sili ia Michael Kruse.

 

TAGI A LE MALO

 

O lenei mataupu e pei ona taua e le malo i le latou tagi, na tofu atu i le Ofisa autu o Leoleo i Tafuna, ina ua talosaga se alii Leoleo Kapeteni o le Ofisa mo se suesuega faapitoa, e faatatau i le mataupu lea na fasi faamo’amo’a ai e ni alii pagota se to’atolu se isi alii pagota.

 

O alii pagota e to’atolu o lo o tu’uaia na aafia i lenei mataupu e aofia ai Lefatia, Pite ma Lauolefiso Naea. O i latou ia o lo o tu’uaia sa latou fasi faamo’amo’a le alii pagota o Auau Papali’i ma manu’a tigaina ai o ia.

 

O Papalii e pei ona taua e le malo, o lo o taofia i le Toese ona o tu’uaiga i lona faaoolima lea i se isi alii e ala i lona fa’aaoga o se naifi e tui ai o ia.

 

E to’atele Leoleo Suesue na aga’i atu i le nofoaga autu o le Toese ma amata loa a latou suesuega e uiga i lenei mataupu, e aofia ai ma le fesiligia o molimau e pei o Leoleo o le Toese atoa ai ma nisi o ali’i pagota o lo o taua sa latou molimauina lenei fa’alavelave.

 

Na taua ese tasi o molimau i Leoleo Suesue e fa’apea, o lenei mataupu na alia’e mai ina ua alu atu Lefatia ma fafagu mai Papalii mai totonu o le sela o loo moe ai, ma fai i ai la te savalivali i le sela o loo taofia ai Pite sei o latou talanoa ma faasoa i se tasi o mataupu taua lava.

 

Na taunuu Lefatia ma Papalii i le sela o loo loka ai Pite ma la vaaia ai ni alii pagota se to’alua o loo nofonofo mai ai, o i laua ia o Pite ma Naea. Na umi se taimi o fai talanoaga a alii nei e to’afa, lea e aofia ai alii pagota e to’atolu ia Lefatia, Pite ma Naea ma le susuga a Papali’i.

 

A o faagasolo le talanoaga a le au alii lenei, na matua faateia Papalii ina ua sasau atu se ta malosi a Pite i se laupapa ma manu’a ai lona ulu. Na taumafai Papalii e tu i luga e alu ese ina ua ia mautinoa o le faalavelave le mea lea o le a tula’i mai, peita’i na faateia o ia ina ua tu’i o ia e Lefatia ma palasi ai i lalo o le foloa sima o le fale.

 

E le i toe faatali Lefatia ma Pite ae ua la faasaga atu loa ma fasi faamo’amo’a Papalii e ala i le ta tu’i ma kiki o ia i ona foliga ma lona tino atoa, a o matamata ai le alii pagota o Naea ma ia pu’e le ata (video) o gaioiga o lo o faia ia Papali’i, e fa’aaoga i ai le telefoni a Pite.

 

Na umi se taimi o faia pea gaioiga a Lefatia ma Pite i lo la faaoolima lea ia Papalii seia oo lava ina lagona e i laua le vaivai, ma manatu ai loa e taofi le faaoogalima ae fai sina koma, a o taatia pea lava Papalii i luga o le fola o le fale o lo o manu’a lona tino.

 

E pei ona taua e le malo i le latou tagi e faapea, na toe faaauau le gaioiga a Lefatia ma Pite i lo la fasi faamo’amo’a o Papalii, ae na faatoa taofi le la gaioiga ina ua la vaaia le taatiatia o le alii na aafia e foliga mai ua oti.

 

O nei gaioiga uma e pei ona taua e le malo, sa pu’e uma e le alii pagota o Naea e faaaoga ai le telefoni a Pite. O le ata sa pu’e e Naea ma matamata ai nisi o alii Leoleo o le Toese, peita’i na fiu Leoleo Suesue e saili le telefoni e lei maua.

 

Na maua le avanoa o Leoleo Suesue e fesiligia ai Papalii e tusa ai o lenei faalavelave, ma ia faamaonia ai mea uma lava e pei ona taua e le molimau i lana faamatalaga.

 

Ina uma mae’a ona faaoolima i laua ua molia ia Papalii, sa la faaumuumu ai loa ma feei i luga. Na lafo foi e i laua nei upu masoa ao faaauau ona feei leotetele ma pisapisao i totonu o le Toese.

 

Na talosaga Leoleo Suesue i le Leoleo Kapeteni o le Toese ina ia avatu Lefatia ma Pite i luma o le Ofisa se’i fesiligia e uiga i lenei faalavelave, peita’i na tali le Leoleo o le Toese, e le mafai ona aumai alii nei e to’alua i luma e fesiligia, ona ua matua ova le onana, e faaeteete gata foi le taimi e aumai ai i laua i luma o le Ofisa.

 

Na faamaonia e se tasi o Leoleo o le Toese i Leoleo Suesue, lona vaaia o Lefatia ma Pite o lo o matua onana lava i le taimi na aga’i atu ai e taofi le faalavelave na tula’i mai. E le i mafai ona iloa pe na faapefea ona sao le ‘ava malosi i totonu o le Toese i le taimi na tula’i mai ai lenei fa’alavelave.

 

Na taua e se tasi o molimau i Leoleo Suesue, o le mafua’aga  na faaoolima ai Lefatia ma Pite ia Papalii, ona o le alii lea na manu’a i le faalavelave lea ua loka ai Papalii, o se alii e aiga i ai Lefatia ma Pite.

 

O manu’a na aafia ai le alii pagota na lavea e aofia ai manu’a tuga i lona ulu ma ona foliga, atoa ai ma lona auvae na gau.

 

E pei ona taua e le malo i le latou tagi, e le o se taimi muamua lenei ua aafia ai Pite i faalavelave o loo tutupu mai i totonu o le Toese.

 

I le tausaga e 2011 ao tuli ai le faasalaga a Pite, na aofia ai o ia i pagota e to’afa ia na sosola i tua mai le Toese ma latou fasi faamo’amo’a le alii Leoleopo o le Faletupe o le ANZ Bank i Tafuna, ae fao faamalosi ana meatotino e aofia ai tupe.

 

O le tausaga e 2013, na molia ma ta’usala ai fo’i Pite i lona faaaoga o se u’amea maai e tui ai le manava ma le papatua o se alii pagota i totonu o le Toese, e mafua mai ina ua tulai mai se feeseeseaiga i le va o ia alii e to’alua.

 

O le tausaga e 2015, na molia ma ta’usala ai Pite i lona sola i tua ma faaoolima i se alii i luma o se faleoloa i Tafuna, e ala i lona faaaoga o se atigi fagupia e ta ai lona ulu ma manu’a tigaina ai.

 

E ese mai i ia moliaga, na ta’usala foi e le Faamasinoga ia Pite i moliaga mamafa e aofia ai le gaoi, talepe fale ma le faomea.

 

O Lefatia o loo taofia i le Toese e faatali ai le faaiuga o le mataupu e pei ona tuuaia ai o ia i le umia faasolitulafono o fualaau faasaina ma a’upega malolosi.