Ads by Google Ads by Google

FA’ASALALAUGA FA’ALAUA’ITELE MO LE SILAFIA E LE MAMAMLU O LE ATUNU’U


[ata: foa'i]

Pago Pago, AMERIKA SAMOA

 

Ua fa’ai’ugafonoina e le Komiti Fa’afoe o le KOVITI -19 i lana fonotaga talu ai nei i le Aso Gafua, Mati 22, ni suiga i aiaiga e faamuamua ai tagata o lo’o saisaitia moni. O nisi vaega o tagata malaga o le a faamalosia e totogi atoa pasese ma tau o le fa’anofoesea mo isi malaga toe taliu mai i le lumana’i.

 

I le fua fa’atatau a le Komiti Fa’afoe o le KOVITI-19, e lata i le 2,000 ua resitala e toe fia foi mai i malaga fuafuaina i le uepesite a le Matagaluega o le Soifua Maloloina. I lea aofa’i, e le oo i le ‘afa i latou e saisaitia moni – o i latou ia na malaga ese atu ma le teritori i le 2019 ma le amataga o le 2020 ae le’i tapunia alava’a. 

 

Ua saunoa le Taitaifono o le Komiti Fa’afoe o le KOVITI-19, Afioga i le Kovana Lutena Talauega Ale, o le a taula’i faigamalaga o soso’o ai nei i le toe aumaia i aiga o i latou o loo saisaitia. 

 

Ua saunoa le Sui Tofia o le Kovana, Afioga i le Kovana Lutena, “Ua lata i le tausaga o valavala aiga ona o le tapunia o alāvaa faatua’oi, ma ua mafua ai fitā ogaoga tau tamaoaiga ma lagona o aiga ma i latou ua saisaitia.  I le tapunia lē fuafuaina o alavaa, ua fai ai le faamāmā avega a le malo i lo latou toe taliu mai, o le fa’anofoesea e leai se totogi se’i oo ina foi mai uma i latou tonu e ta’ua o loo saisaitia. E totogi na’o sa latou vaega ua faataugofie i le $500. 

 

Mai le 159 o pasese i le malaga toe taliu mai muamua, na’o le 23 ua totogi i tinoitupe poo le Medicaid a latou vaega.  O le malaga o Mati, ua oo mai i le Vaega Faatino Galuega peimeni mai pasese e 14 o le 188 na mafai ona malaga mai. 

 

Ua oo i le $261,000 le tupe faaaitalafu (deficit) faalotoifale a le Medicaid ona o le lē totogia o le vaega o pasese.  Na faaopoopo e le Afioga Kovana Lemanu le tupe faasoa a le Medicaid mai lo tatou malo e faafaigofie ai le totogi o malaga togipau ma le faamoemoe e toe faatumu mai e le au malaga poo nisi alaga’oa le tupe faasoa a le Medicaid e ala i le totogi mai o la latou vaega.  

 

Ua saunoa foi le Afioga i le Kovana Lutena, “O le aiaiga e totogi muamua mai e fa’amautinoa ai ua totogi le vaega a le pasese ae le’i ulufale i le fa’anofoesea i Honolulu ina ia mafai ai ona sau i le  malaga e toe foi i aiga. Afai e faaauau faapea e lē totogia pasese e i’u ai ina le toe mafai ona faatupe nisi malaga. 

 

Fa’amuamua Tagatanuu o loo Saisaitia 

 

O le a faaaoga e le Komiti Fa’afoe le tekonolosi o faamaumauga (IT) a le Ofisa o Femalaga’iga o loo faamau ai aso na malaga ese atu ai ma toe foi mai i le teritori. O le a tapa lisi a le DOH mo le faasologa ia muamua i latou o “saisaitia” – e faamuamua ai pasese aupito umi ona saisaitia. E faamuamua foi pasese a le Medicaid na malaga i vaalele togipau mo gasegase i le 2020 ma le 2021 e mulimuli i le faasologa o aso na tuuvaa atu ai. 

 

O pasese uma ua talia mo le malaga o Aperila 15, 2021 e tatau ona totogi la latou vaega i le taimi e maua atu ai le faaaliga, ia le silia Mati 26, 2021.

 

E mafai ona ala mai peimeni o le vaega o pasese ma le fa’anofoesea i le PayPal poo le ofisa o Tupe Maua (Revenue) o loo i le Ofisa o le Malo (EOB) i Utulei. O le a maua atu nisi faamatalaga pe a tatala le itulau PayPal a le malo. O le a faailoa atu i pasese tala e uiga i nei peimeni ma isi faagasologa o le malaga pe a faafesoota’i atu e le DOH ua iai o latou suafa i le faigamalaga. 

 

Sa faamalamalamaina e le Afioga i le Kovana Lutena, “E fa’amalosia pasese uma e totogi pasese ma tau o le fa’anofoesea mo malaga uma i le lumana’i, a o tumau pea le faamalosia e le Malo o Amerika Samoa le fa’anofoesea e puipuia ai le oo mai o le vairusi i le teritori.”

 

E oo i le $5,000 le tau o le fa’anofoesea o pasese e lē o saisaitia ma pasese e le o ni gasegase faaoo.

 

Malaga mai Samoa ma isi itulagi 

 

Ua fa’aitiatia talosaga mai tagata lautele ma fai pisinisi mo malaga togipau mai Samoa ma isi itulagi e iai Toga ma Fiti.  O loo taga’i nei le Komiti Fa’afoe i ni malaga i Samoa ma toe foi mai ia Mati 28 ma le 31 mo nisi e talosaga pe toe faafou visa ina ia maua le malaga toe taliu mai o Aperila 15. 

 

Ua taunuu i le Komiti Fa’afoe se talosaga mai le Fletcher’s Construction mo se malaga togipau e aumai ai inisinia e vaaia le Itu i Sasa’e a le ASPA.  E ono aofia ai foi nisi tagata faigaluega lē ma’alofia mo isi pisinisi i le motu nei. Ua fuafua lea malaga i le amataga o Aperila. 

 

O loo tagataga’i foi le Komiti Fa’afoe o le KOVITI-19 i se malaga toe taliu mai Toga ia Aperila mo tagatanuu o loo saisaitia i lea itulagi.  E le’i maua se tonu mautu o lea mataupu. 

 

Tala Lata Mai i Tuipuipui

 

E oo mai ia Mati 22, 2021, ua 51.8% o le atunuu e agavaa ua mae’a ona tuipuipuia i le tasi pe sili a’e tuipuipui, a 36.9% ua mae’a tuiga ta’ilua. Ua iloa i faamaumauga a le Matagaluega o le Soifua Maloloina, o tagata matutua (maualuga le lamatia) - i latou e 41-50 tausaga, 51-60 years; ma le 61 aga’i i luga — o loo faaalia pea le faaopoopoga lelei o le tuipuipuia. E 66.9% o le vaega e 41-50 le matutua, 67% o le 51-60, ma le 69.2% o le 61 aga’i i luga ua tasi po ua lua tuiga. 

 

Afai o le a ausia e le tatou atunu’u le 70% o i latou ua mae’a ona faia tui-puipuia ona mafai lea ona toe iloilo le aiaiga a le DOH e fa’atatau i le tulafono o le fa’anofoesea i Amerika Samoa e fuafua I fautuaga a le CDC-Nofoaga Tutotonu e Pulea ma Puipuia Faama’i mo tagata ua atoatoa ona tuipuipuia. Ae peita’i, sa saunoa le Ta’ita’i Fono a le Komiti Fa’afoe o loo faaauau pea fa’aeteetega mataalia a Amerika Samoa ma se taumafaiga taofiofi i aiaiga o le fa’anofoesea. E oo mai i le taimi nei o loo faamanuiaina pea ia taumafaiga e faanofoesea nisi e ono pesia mai le li’o o malaga ma puipui ai le oo mai o le vairusi i le atunuu. 

 

“Se’i vagana ua oo i se taimi ua lagona mautinoa ai ma logo lelei i e tausi soifua maloloina tulaga o le tuipuipuia o le mamalu lautele, o le a tatou faaauau pea tulaga tatau mo tagatanuu e toe taliu mai ma tausi ia saogalemu o tatou atunuu mai le vairusi.” 

 

Mo soo se fesili fa’afesoota’i le EOC i le 699-3800, poo le ofisa o le Medicaid i le 699-4779.