Ads by Google Ads by Google

Falepuipui se ali’i ina ua faamaonia moliaga o le faaoolima


Le Fa’amasinoga Maualuga [ata: SN]
ausage@samoanews.com

Pago Pago - AMERIKA SAMOA

Ua poloaina e le Fa’amasinoga Maualuga le susuga a Fipe Asuni, na te tuli masina e 20 i le Toese i Tafuna, o se tasi lea o tuutuuga o lana nofovaavaaia e 5 tausaga, ina ua faamaonia e le Fa’amasinoga le solitulafono mamafa o le fa’aoolima i le tulaga lua na tu’uaia ai o ia e le malo, e mafua mai i le faalavealve lea na ia faaoo ai manu’a tuga i le atali’i o lona uso e 16 tausaga le matua, e ala i lona fa’aaoga o se nofoa e sasa ai o ia.

O le solitulafono lea ua ta’usala ai le susuga a Asuni, o le vaega D o solitulafono mamafa, lea e faasala ai se tasi i le Toese mo le umi e mafai ona oo atu i le 5 tausaga, pe faasala foi i le salatupe e $5,000, poo le faasala foi i faasalaga uma ia e lua.

O le masina na te’a nei na tula’i ai Asuni i luma o le Fa’amasinoga Maualuga mo le tuuina atu o lana faasalaga. 

I le ta’utino ai o Asuni i le moliaga e pei ona ta’usala ai o ia e le Fa’amasinoga, na ia ta’utino ai e fa’apea, i se taimi o le masina o Iulai o le tausaga nei, na ia faaoo ai manu’a tuga i lona nephew e ala i lona fa’aaoga o se nofoa u’amea e sasa ai lona tino, ma mafua ai loa ona manu’a o ia.

Na tau’utino atili le ua molia e fa’apea, o lana gaioiga sa faia i lea aso, sa le tusa lea ma ala o le tulafono. 

Ina ua maua lona avanoa mai le Fa’amasinoga, na faatoese ai le ua molia e tusa ai o lana soltulafono, ma ia talosagaina se isi avanoa mo ia se’i toe fo’i atu ai i tua e tausi ona matua ma lona aiga ua tele masina o latou valavala. Na taua e Asuni e faapea, o le silia i le 5 masina lea na taofia ai o ia i le Toese, ua ia a’oa’oina ai se lesona taua mo lona olaga, ma ua ia iloa ai, e le o se mea lelei le soli o le tulafono a le malo.

Sa ia taua atili i lana faatoesega, lona molimauina o le toatele o tupulaga talavou e pei o ia o loo tuli a latou faasalaga i le Toese, atoa ai ma Tama matutua e pei lava fo’i o lona Tama o loo taofia ai i le Toese.

“Ina ua ou vaaia le toatele o tupulaga talavou atoa ai ma Tama matutua i le nofoaga, sa ou faapea ane i lo’u loto, ta’i to’atele tagata ua tele tausaga ma aso o latou olaga ua ma’imau ona o faaiuga sese sa latou faia,” o le faamatalaga lea a Asuni, ma ia ta’utino ai loa lona le toe fia faia o se isi lava solitulafono i le lumana’i.

Na talosaga lana Loia Fautua mo se faasalaga faanofovaavaaia e aunoam a le toe tuuina atu o se isi faasalaga faa falepuipui e tuli e lenei ali’i.

Na taua e lana Loia Fautua i le Fa’amasinoga e faapea, e ui i le matuia o le soltulafono a Asuni, ae talitonu lona loto e agavaa o ia mo se isi avanoa se tasi mai le Fa’amasinoga. Sa ia taua foi e faapea, o alii ua nofosala nei, o se alii talavou ua sese lana faaiuga sa faia, ae tele se lumana’i lelei mo ia pe afai e toe tuu i ai e le Faamasinoga se isi avanoa mo ia.

Na taua atili e le Loia Fautua le matuia o le gaioiga sa faia e le ua molia, peita’i o le itu e tau fesoasoani mo sona faasalaga mama, o le tamaitiiti na aafia o le tama a lona tuafafine, ma ua mae’a fo’i ona toe teuteu le mataupu i le lotoifale o le aiga. Na talosaga le Loia mo se faasalaga nofovaavaaia e aunoa ma le toe tuuina atu i ai o se faasalaga faa falepuipui.

Na tetee malosi le loia a le malo i le talosaga a le itu tete’e mo se faasalaga nofovaavaaia. Na taua e le Loia a le malo e faapea, e matuia tele le gaioiga sa faia e le ua molia, i lona faaaoga lea o se nofoa ua’ea malo e faaoo ai manu’a i le tino o le tamaitiiti laititi na aafia e aunoa ma se mafua’aga tatau. 

O Asuni, e pei ona taua e le loia a le malo, faatoa 4 tausaga talu ona ulufale mai i Amerika Samoa, a o lea ua fa’alua ona aafia o ia i solitulafono. O le tausaga na te’a nei na ta’usala ai o ia e le Faamasinoga Faaitumalo i le solitulafono mama o le faaoolima i le tulaga tolu, na nofovaavaaia ai o ia mo le 12 masina, a o lenei ua aafia o ia i le isi foi solitulafono e tai foliga tutusa lava.

O le alii ua molia, na fanau i Amerika Samoa, ae na soifua a’e o ia i le atunuu o Tonga. O le 4 tausaga talu ai na faatoa toe malaga mai ai o ia i le teritori, e le o iloa lava poo i ai ni faamaumauga e faatatau i ni solitulafono na aafia ai o ia i Tonga i le taimi atoa na nofo ai o ia. Pau le itu lea ua molimauina i le taimi nei e pei ona taua e le Loia a le malo, o solitulafono e pei ona aafia ai le ali’i ua molia, ua atagia mai ai le ituaiga tagata e i ai o ia, o se tagata e ita leaga tele.

O le taimi na mae’a ai le faalavelave, na auina atu ai loa le tamaititi na aafia i lalo o le vaavaaiga a le Ofisa e Puipuia fanau laiti e aafia i sauaga (Child Protection Services) ma o loo tausia lelei i le Fale o Sulufaiga (Shelter) le tamaititi na aafia faatasi ai ma nisi o ona tei laiti, ona e le i lelei le auala na tausia ai e lo latou Tina i latou.

Na faaiu le faafinauga a le Loia a le malo i lona talosagaina lea o le Faamasinoga mo se faasalaga faa falepuipui e tuuina atu mo le ali’i ua molia, ina ia a’oa’oina ai lona mafaufau ma taofia ai lona toe faia o lenei gaioiga.

I le maea ai ona iloilo e le Faamasinoga o mau faamaonia uma e faatatau i lenei mataupu, na saunoa ai le Faamasinoga e faapea, e le o nofo lelei i finagalo o alii Faamasino le gaioiga sa faia e le ua molia, o lona sasa faamo’amo’a lea o lona nephew i se nofoa u’amea.

“Na ta’usala muamua oe e le Faamasinoga Faaitumalo i le solitulafono o lou faaoolima lea i se isi tagata, a o lea ua toe aumai oe i le solitulafono lava lea e tasi, o lou faaoolima lea i le tama a lou tuafafine e ala i lou sasa o ia i le nofoa u’amea,” o le saunoaga lea a le Fa’amasinoga.

O le fa’aaoga e le ua molia o le nofoa u’amea e sasa ai lona nephew, o se gaioiga ua atagia mai ai, o ia o se tagata saua ma le le alofa. O ia fo’i o se tagata e aafia i le ita vave, ae a ita fo’i, e matua ita leaga lava, e pei ona taua e le Fa’amasinoga.

O se tasi o itu na taua e le Faamasinoga, o le tamaitiiti na aafia na malemo o ia i le vai taele i le aso na tula’i mai ai le faalavelave, o loo mana’omia fo’i e ia se fesoasoani, peita’i, e lei ofoina atu e le ua molia se fesoasoani i le tamaitiiti na manu’a, ae na ia tago i le nofoa uamea ma sasa ai o ia.

E 5 tausaga lea ua faasala ai e le Faamasinoga le susuga a Asuni i le Toese i Tafuna. O le a faamalumalu lona tuliina o lea faasalaga, ae ua nofovaavaaia o ia mo le 5 tausaga i lalo o tuutuuga e ao ona usita’i i ai. 

E 20 masina lea ua poloaina o ia e tuli i le Toese i Tafuna, o le a aofia ai ma masina e 5 lea ua mae’a ona ia tuliina i le taimi nei. Afai ae tatala o ia i tua, ua poloaina le ua molia ina ia saili sana galuega e totogi ai lana salatupe e $2,000.

Ua faasa o ia ona toe taumafai e faafesoota’i lona nephew na aafia i lenei mataupu i soo se auala, e le mafai fo’i ona ia taumafai e alu i le nofoaga o loo i ai le Fale o Sulufaiga o loo taofia ma tausi lelei ai lona nephew i lalo o le vaavaaiga a le malo. 

Na faamamafa e le Faamasinoga ia Asuni, o le taimi lava na te soli ai se tuutuuga se tasi o lana nofovaavaaia, o le a le toe i ai loa se isi avanoa mo ia, ae o le a poloaina loa o ia e tuli atoa le umi o lo o totoe o lana faasalaga faa falepuipui e 5 tausaga.

Na faamanino fo’i e le Fa’amasinoga i le ali’i ua molia e faapea, ana o ia o se tagata na fanau i Tonga, e poloaina e le Faamasinoga o ia na te tuua le atunuu ae toe fo’i atu i Tonga, peita’i, e le mafai ona faia lea tulaga ona o ia o se tagatanu’u o Amerika Samoa.