Pago Pago - AMERIKA SAMOA

O le aso Faraile o le vaiaso ua mavae, Ianuari 26, 2024, na toe iloiloina ai e le Komiti Su’esu’e Filifilia a le Senate (SSIC) ia le mataupu i le va’a lea na malaga i Samoa ma toe taliu mai e aunoa ma ni kilia, le Kite Runner.  Ma na fa’afofoga afioga i Senatoa i molimau sa fa’aleoina ai, e na o le pau le uta na la’u e le Kite Runner i Samoa, o pusa moa e lua ma pusa siusiu pipi, e lua.

O le molimau lea a le alii kapeteni o le va’a, le susuga ia Faiai Loleni Faiai, lea sa ia ta’ua ai, o le uta a se tasi o alii faigaluega i luga o le va’a, na ave mo lona aiga i Savaii.

Sa ta’ua foi e Faiai, i le latou taliu mai mai Samoa, sa pau le latou uta na o latou malaga mai ma i latou, o ie toga.

Ae e le i amataina le iloiloga, na uluai fa’atautoina Faiai i luga o se Tusi Paia ma na fesiligia o ia e le taitaifono a le SSIC, le afioga i le Senatoa ia Togiola Tulafono, pe aisea na malaga ai le Kite Runner i Savaii.

Sa tali Faiai, e na te le mautinoa le mafuaaga, ae i sona talitonuga, sa le i fia malaga le pule o le va’a, le susuga ia Papalii Laulii Alofa, i Savaii i va’a a le malo o Samoa, lea o lo o feoa’i i le va o Upolu ma Savaii.

Sa molimau foi Faiai, na o latou faimalaga faatasi ma Papalii ma seisi tamaloa, mai i Matautu i Apia, agai i Salelologa i Savaii, ina ua mae’a ona kilia le latou va’a e le ofisa o Tiute ma le ofisa o Femalagaiga a Samoa.

Sa ia faamanino foi, na iai se fuafuaga e latou te faimalaga faatasi ma Papalii mai i Tutuila mo Samoa, ae peitai, ona o le tatalaga o se auala i le afioaga o Leone, sa le mafai ai ona o latou malaga fa’atasi ma Papalii.  Ae na malaga atu i Samoa ia Papalii ma le tamaloa na la toalua, i luga o le vaalele.

Sa fesiligia e Togiola ia Faiai po o ai na fa’afeso’ota’ia o ia e na te kapeteniina le faigamalaga a le Kite Runner i Samoa.

Sa tali Faiai, o le susuga ia Papalii, o le tamaitai o Tish Peau lea o lo o galue mo le Paramount faapea le susuga ia Mike Fuiava.

Na toe fesiligia e Togiola ia Faiai, pe ua mae’a ona totogi o ia mo lana galuega, sa tali Faiai, ioe.

Sa fesiligia foi e Togiola ia Faiai, pe sa iai se faafitauli na tulai mai i lana galuega lea sa faia ona o lea e na te faigaluega i le malo.

Sa tali Faiai, na mafai ona ia taliaina lenei galuega, ona o le taimi lea o lo o livi ai mai lana galuega i le malo, ona o le maliu o si ona tua’a.  Sa faamatala e Faiai, na o latou tu’ua Amerika Samoa i le 8:30 i le taeao, ae taunuu i Apia i le 1:00 i le aoauli.

Sa ia ta’ua foi, ae latou te le i malaga ese atu ma Tutuila, sa tuuina atu ia te ia se teutusi ma faailoa atu ia te ia, o lo o iai uma faamaumauga o lo o manaomia e Apia e kilia ai le vaa.  Ma ina ua o latou taunuu i Apia, sa ia tu’uina lea teutusi, i le aufaigaluega i Apia.

Ae peitai, sa faailoa atu ia te ia, e lua ni pepa o lo o misi, lea e aofia ai le pepa kilia (Certificate of Clearance) ma se kilia mai i le Ofisa o le Soifua Maloloina, ae o nisi o pepa o lo o i totonu o le teutusi, e le o manaomia.

Na ioe le alii kapeteni, sa tatau ona ia tatalaina le teutusi ae latou te le i faimalaga ese atu ma Tutuila, e faamaonia ai o lo o iai uma pepa o lo o manaomia.

Sa ta’ua e Faiai, na o latou fa’afeso’ota’i mai ia Peau ma faailoa iai le faalavelave o lo o tulai mai i pepa o lo o manaomia.  Sa saunoa Faiai, atonu na mafai ona maua atu pepa ia mai ia Peau, ona i le tolu itula mulimuli ane, sa kilia ai loa e le Ofisa o Tiute, Femalagaiga, Faatoaga ma le Soifua Maloloina ia le va’a ma mafai ai ona agai atu i le uafu i Mulifanua, lea na piki mai ai Papali ma le tamaloa lona lua, ma fa’aauau ai le latou faigamalaga i Salelologa, Savaii.  

Sa ta’ua foi e Faiai, e tasi le latou po i Savaii, ona toe taliu mai lea o le latou faigamalaga i Tutuila, i le 11 i le taeao na soso’o ai.

Sa ia fa’aalia foi le latou feagai ma ni faafitauli i Savaii, ina ua suesueina i latou e leoleo i Savaii pe na fa’apefea ona o’o atu le vaa i Savaii ma po o a latou uta o lo o la’uina atu, e ui lava ua uma na fa’ailoa iai, ua mae’a ona kilia atu i latou i Apia.  Ma o le mafuaaga lea na tuai ai ona o latou toe fo’i mai, ma sa ia logoina le ‘Harbor Master’ i Amerika Samoa e tusa ai ma lea tulaga.

Sa ta’ua e Faiai, na toe alu leisi 4 itula i Apia, mo le fa’ataliga o le latou kilia, e faimalaga mai ai i le teritori, ma o le 2 i le vaveao na o latou taula ai i le uafu i Malaloa, e faatali ai le o’o atu o le aufaigaluega a ofisa a le teritori, e kilia latou.

Sa fesiligia Faiai pe na to’afia i latou sa iai i totonu o le va’a, na ia tali, e to’afa i latou, o ia ma nisi o le aufaigaluega a le Paramount e toatolu.  Ma e na o le suafa o Masunu o lo o ia manatua, ae o isi alii, o se Samoa ma se alii Fiti.

Sa ia faamanino, e leai se pasese na o latou aveina i le va o Samoa ma Amerika Samoa.  Ma sa ia toe faamamafaina e faapea, e na o le pau le latou uta mai i Samoa, o ie toga, ae o le uta na ave i Samoa, o pusa moa e lua ma pusa siusiu pipi e lua.

Na toe fesiligia e Togiola ia Faiai pe na te le i vaai i ni uta, e pei o sima, tiles ma mea fau fale, ae latou te le i faimalaga atu i Samoa.  Na tali Faiai, e leai.

Sa fesiligia foi e Togiola ia Faiai, pe na malie lona loto i le tupe na totogi ai o ia mo lana tautua, ma pe sa totogiina o ia i se tupe po o se siaki.

Na tali Faiai, e le o le aofaiga sa’o lea o lona totogi, ae sa ia taliaina pea.

Na soisoi afioga i Faipule ina ua fesili Togiola, pe $10,000.  Ae tali Faiai, e leai.  O lea na toe fesili ai Togiola, pe fia lona totogi na maua.  Sa tali Faiai, e $500 i le aso.

Sa toe fesiligia e le afioga i le Faipule ia Magalei Logovi’i, ia le alii kapeteni, pe sa’o, na o mea taumafa na o latou aveina i Samoa, sa toe tali Faiai, ioe.

Na fia malamalama Magalei, ae faafefea ia tala ia o lo o feavea’i e faapea, o sima, tiles ma mea fau fale ia na ave i Savaii.  Ae peitai, sa tumau pea le tali a Faiai, e na o le pau le uta na vaai ai ona mata, o pusa taumafa.

Sa saunoa le afioga i le Senatoa ia Tuiasina Laumoli, e leai se mafua’aga na tatau ona malaga ai le Kite Runner i Samoa, pe afai sa na o pusa moa e lua ma pusa pipi e lua na ave ai, ae na o ie toga na aumai i le teritori.  Sa saunoa Tuiasina, e le talitonu lona tagata, e ioe se tagata o lea e tapena le maliu o lona tama, e alu e kapeteni lea faimalaga.

Sa le ma’oti le tali mai a Faiai i le fesili a Tuiasina ma sa ia toe ta’ua ai foi le faamatalaga lea na ia faaleoina i se taimi ua te’a i le mafuaaga na le mafai ai ona malaga Papalii ma le Kite Runner mai i le teritori, ona o le umusaga o se auala i Leone, ma le faimalaga atu o Papalii i le vaalele i le aso na soso’o ai.

I le faaiuga o le iloioga, sa fautuaina e le afioga i le taitaifono ia Togiola, ia le a’amiina faatulafono o Tish Peau, le sui Faatonusili a le ASHPO (American Samoa Historical Preservation Office), e faamanino le mafuaaga ua eseese ai lana molimau muamua ma le molimau a le alii kapeteni, o Faiai.

I le molimau a Peau i se iloiloga ua mavae, sa ia ta’ua ai e faapea, sa la’uina e le Kite Runner ia taga sima, tiles ma isi mea fau fale mo le fausia o se tu’ugamau i Savaii, o le mafuaaga lena o le faigamalaga a le Kite Runner i Savaii.