Ads by Google Ads by Google

Le Misiona a Amerika Samoa – O se Moemoe Fou i le Galuega ua Matua:


[ata: foa'i]

Pago Pago, AMERIKA SAMOA

Talu mai le Ulua’i Misionare Samoa na malaga mai ma amata tala’iga ma le galuega i Amerika Samoa, mo le Ekalesia Aso Fitu o le Toe Afio Mai, ua tupu pea ma ua ola le galuega, ua oo ina avea ma Matagaluega Tuma’oti mai le Matagaluega a Samoa, lea sa latou fa’atautai lua i le Upu a le Atua i lea fo’i Fata Faitaulaga.

I le tala a tolaulauina mo le silafia e le to’atele na vala’aulia fa’apitoa mo lea sauniga mamalu ia Fepuari 03, 2021, sa fa’ailoa ai le talaaga atoa o le galuega i Amerika Samoa, ma na fa’ailoa ai fo’i ua gafatia ona se’e tuto’atasi le Sa o le Ekalesia i Amerika Samoa nei. Ua mautinoa le agava’a ona fa’atautaia le latou Matagaluega tumaoti, ese mai I le galuega i Samoa.  O se miti sa tulitulimatafolau mai le tele o tausaga e ta’ita’i ma e ekalesia atoa i’inei.

E ui na folau mai le ‘MV Pitcairn’ a le Ekalesia Aso Fitu, na o mai ai Misionare Papalagi i le tausaga 1891, ae peita’I na fa’auau folau mo Samoa ma amataina ai la latou galuega tala’i.

Peita’I o le tausaga e 1944 na fa’ato’a ulufale mai ai le Misionare Samoa mai Samoa ina amatalia le galuega i Amerika Samoa nei, le susuga Tini Inu ma Fuea Lam Yuen ma le fanau. Ua atoa nei le 77 tausaga talu on faatula’ia le Ekalesia Aso Fitu o le Toe Afio Mai i o tatou laufanua, ae o lea ua mafai ona fa’amatu’u ese mai le Matagaluega Misiona i Amerika Samoa. 

O le taitai ua avea nei ma ulua’I ta’ita’I o le Matagaluega Misiona a Amerika Samoa o le Susuga Pr Uili ma Fiona Solofa.

Sa auai le afioga I le Kovana Sili o AmerikaSamoa, le susuga Lemanu P. Mauga ma nisi o ta’ita’I iloga o le Malo o Amerika Samoa, I lenei sauniga mamalu.  Aemaise o nisi o taitai o Ekalesia eseese a Amerika Samoa, ina ia latou molimauina fa’atasi lea la’asaga tumau o le tala fa’asolopito o lea fo’i tovine i le atunuu.

O le ‘auga o le fa’amoemoe, e pei lava ona fa’amauina i le Tusi Pa’ia, “Ia outou o atu e fai nuu uma lava ma so’o, ma papatiso atu ia te’i latou i le suafa o le Tama, le Atalii ma le Agaga Pa’ia, ia outou aoao atu ia te’i latou ia tausi i mea uma ua ou fai atu ai ia te outou.” Mataio 28:19, 20.

I lea lava tala fa’amaumau o le galuega, sa iai se manatu ina ia toe fa’atepa le atunuu i le taimi a’o tau feula le mulia’a o le fa’amoemoe ma tau amata ona fa’atula’ia ni ekalesia i’inei. Mai le amataga i le taumafaiga e ao ina manatua nisi sa fesoasoani malosi i le taumafaiga ma latou ulua’i talia le mau na masi’i mai ma misionare i Amerika Samoa.

Mo lea vaega o le tala fa’asolopito na vala’auina ai le tina matua, Florence Tupito Lama Yuen – Voigt, o le alo tamaitai o le ulua’i misionare, Tini Inu Lam Yuen, na te taua’aoina le pale fugala’au manogi ma le matagofie, e fa’amanatuina ai le sao tele o i latou uma ua lagomau i ti’asa, sa gapatia ma olooloia, o mua’au fo’i o le Talalelei, “O le Mau Ia Iesu Keriso, O le Agaga lea o Valo’aga i le Tusi Pa’ia.”

O lenei pale, ua tu’uina I luma o le malumalu, e faamanatu ai i latou uma e gasolo mai mo latou sauniga fa’apitoa o lauga ma aoaoga o le Upu i aso ta’itasi mo le vaiaso atoa, le galuega sa gapatia ai auauna o le Upu ua tuana’i, lea ua aeae ai i tatou uma i o tatou vaitau o le soifua tautua i le Upu.

I le toai taunuu o ulua’i misionare, na o latou fa’amautu i le tina o Ufanua Bird i Fagatogo, ma o iina fo’i na amatalia ai ona faia a’oga Tusi Pa’ia. Sa iloga le le’I faigofie o le galuega ona o le faigata o auala sa femalaga’i. Sa atili ai ona faigata ona tufaina nusipepa tusitusia a le Ekalesia ina ia fa’amalamalama atili mataupu o talanoaina i misiona ma galuega a’oa’o atu i nisi.

O le ulua’i nofoaga na fa’amautu ai le Ekalesia i le tulaga tau lisi, na fesoasoani mai ai le tina o Lina Kneubuhl, I le $60 i le tausaga. O i’ina i lea lisi na fausia ai le ulua’i falelotu, ma o iina fo’i sa nonofo ai le Failotu ma le aiga aua sauniga i le Sapati.

O le ulua’i fanua fa’atau o le Ekalesia i Satala lea sa fai ma Laumua o le Ekalesia,  Na soso’o ma le fa’asolo pea o tala’iga ua aiaina finagalo o nisi o le afio’aga i Vaitogi ma amataina ai le galuega i le Maota o John ma Aimeamiti Ufuti.

Ina ua masii lea aiga i Amerika ae ua gauai le agaga o le Tama o Samatua Leao ma Malia ma isi e aofia ai Samoa Utuga ma Tala, Leao ma Siniva Samatua ma Leutu Uluma, sa o latou tau’avea le galuega a le Atua ao tau amataina.

O le tama sa taoto i le falema’i, o Lokeni mai Nuuuli, lea sa te’a mai i tua ma faaoo ane ai le tala’iga i lona aiga ma le nuu o Nuuuli. O iina na o’o ane ai le fe’au ia Talauna ma Emma Solaita. O le vaitaimi lava fo’i e tasi ua papatisoina ai le susuga Palafu ma le aiga i sauniga suesue o le Tusi Pa’ia i Satala.

Ina ua lutia lea aiga ona o le filifiliga ua faia, na siitia ai loa Palafu ma le aiga i Malaeloa, ma avea ai ma se ala e oo atu ai le tala’iga i lea afio’aga. O tala’iga a Vaitogi ma Malaeloa na afea le aiga o Aumavae Iliili ma faia ai a’oa’oga fa’ale-Tusi Pa’ia ma ua aiaina fo’i loto o le tama o Aumavae Toloumu ma nai ona tuafafine ma ua papatisoina ai lea aiga to’atele i le Sauniga o le Malamalama sa fa’atautaia e Pr Tini Inu Lam Yuen i le tausaga e 1947.

Peita’i o le tausaga e 1979 sa foa’i ane ai loa le eleele e le tama matua Aumavae Toloumu ma le pa’ia o le aiga Sa Lemeana’i mo se fale sa aua le Ekalesia i Iliili e pei ona fa’atuina ai nei le lotoa atoa a le Ekalesia i Iakina i le taimi nei.

Na soso’o ma le fa’aoo o le fe’au taua i Masefau, e ui ina faigata auala. Na faia lea o aoga Tusi Pa’ia i le maota o Eli ma Fa’api’o i Masefau. Peita’i e ui ina sa mua’i ni fe’eseesea’iga ma fita i le fatu na totoina, ae sa to’a le tai o finagalo ua gaua’i le susuga Eliapo ma Tala To’a e se’e atu ia i la’ua le galuega i lo la’ua fale. Ua sili ona malolosi nisi sa mua’i le talitonu ona ua galueaina e le mana lilo o le Atua lava ia.

O Pr Tini Inu Lam Yuen na fa’asolo ana tala’iga i Leone ma sa mua’I afea ma talia le tala’iga e Pulou ma Fa’aitu ma papatisoina ai i la’ua ma le aiga i le 1953.  O le fanua o Malae Tala i Paepaetele  Leone, na amataina ai le Ekalesia i Leone, peita’i na toe siitia lea i le fanua o Samana i Paepaetele lava, lea ua foa’ia mo le Ekalesia. Na mafua lea tulaga ona ua siitia le aiga o Malae ma Tala i Amerika. A na toe si’itia le Ekalesia i le fanua o Samana lea e ta’ua nei o Toloiala, o se fanua ua foa’i motu mo le Ekalesia, lea ua fa’atula’ia ai le lotoa o i ai le malumalu ma maota o le Ekalesia i Leone, e oo mai i le taimi nei.

E ui ina faigata ona fa’aulufale le fe’au i so’o se afio’aga o le Manu’atele, ae ua finagalo malie le susuga Leaisefeau Asoau e alu ma ave le tala’iga I Manu’a ina ua mae’a papatisoina o ia i Tutuila nei.

E oo mai i le fa’aiuga o le 1956, ua atoa le 9 o galuega ua mae’a fa’atutuina ai Aoga Sa Lala, talu mai le 1944. O galuega ia i Alao, Alofau, Masefau, Satala , Nuuuli, Iliili, Vaitogi, Malaeloa ma Leone. Ae o le vaitaimi fo’i lava lea ua amata ai suesuega Tusi Pa’ia e faia i Afono, Vatia ma Fagamalo.

O le tausaga e 1951 na tatala ai le ulua’i a’oga tulaga muamua i Satala ina ua mautu se manulauti o le fa’amoemoe ina amata aoaoina le fanau iti se’ia oo ina talavou i a’oa’oga a le Ekalesia, mai le mataupu silisili tau le fe’au taua o le Tusi Pa’ia mo le Toe Afio Mai, ae maise fo’i o le fe’au taua o le Soifua Maloloina mama. O le tausaga e 1975 na siitia mai ai loa le a’oga muamua ina ua mae’a tapena le laumua fou i Iakina, lea ua I ai nei pea.

O le tauswaga e 1957, ae toe vala’aulia le susuga le Faife’au Pr Tini Inu Lam Yuen e toe taliu e galue i Samoa, ae sui tulaga mai le Faife’au o Pr Sanika Afaese ma le aiga.

O le vaega o le lipoti sa talanoa i le tuputupu mai o le Ekalesia tau atia’e, ua iloga le tele o lu’iga na feagai ai ulua’I mua’au o le Talalelei i lea tovine, aua ua maua’a talitonuga o le to’atele e tusa o le Upu a le Atua ua a’oa’oina ai. O le fa’anaunautaiga o le aufaigaluega ma le Ekalesia lava lea, ia siitia atili le tulaga o le auaunaga i le Atua i Amerika Samoa nei.

I le fonotele o le tausaga 2015 na ioeina ai e ta’ita’i o le Trans Pacific Union i Fiti fa’atasi ma le pacific Division i Ausetalia e tuuina atu le matagaluega a Amerika Samoa i le Iuni ina tapena ma mataituina ai le fa’amoemoe lenei pe ua agava’a mo lea fa’amoemoe tele. E afua mai le ta’ita’iga a le Atua i le galuega se’ia oo i nisi la’asaga o foufou e fa’atautaia a le Ekalesia i lona tumaoti ese mai le Matagaluega a Samoa.

I le taimi nei ua atoa le 21 o Ekalesia ua mae’a fa’atautaia ma ua aofia ai ma le ekalesia e tasi i Olosega Manu’a. Ua siitia fo’I le tulaga o malumalu tapua’I ma le fa’aauupegaina mo mea faigaluega aua le tala’iga. Ua siitia le aofai o tagata papatiso I le 2078 lona aotelega. Ua siitia fo’I le aofai o le Aufaigaluega galulue, 12 Faife’au, 22 faia’oga, 6 aufaigaluega TV 4 Aufaigaluega Ofisa Ulu ma le 2 Failautusi a le Ekalesia.

E le gata i lea ae ua siitia fo’i le soifua faitaulaga a le Ekalesia i Amerika Samoa e sapaia le galuega atoa. Ua iloga ua matua le Ekalesia ma ua tatau fo’i ona se’e malele lana  auaunaga i le Atua Soifua. 

O le upu fa’amalosi a le tamaitai failautusi o le Ekalesia atoa I Amerika Samoa sa ia fa’ailoa ai, “Ia tatou o, ia tatou o, ou te alu fo’i a’u.”

O lo ua lisia mai le fa’asologa o misionare i latou o mua’au o le talalelei i lea tovine sa galulue ma le punoua’i e fa’ao’o le Ekalesia i lona tulaga ua i ai nei: Pr Tii Inu & Fuea Lama Yuen; Pr Sanika ma Nukunau Afaese;  Pr Tesese & Nofoa Tasi; Pr Sachel; Pr Ripine ma Akalaine Rimoni; Pr Papaofo & Mataina Ta’ala; Pr Moleni ma Valasi Lene; Pr.Puleia ma Luatimu Onesemo; Pr Kanela ma Mareta Alefaio; Pr Samelu ma Emma Afamasaga; Pr Sione ma Valelia Ausage ma Pr Uili ma Fiona Solofa.