Ads by Google Ads by Google

POU TIUTE A LEOLEO


[ata: foa'i]

Pago Pago - AMERIKA SAMOA

MOLIA ‘UNCLE’ I LONA TULILOAINA O LE TAMA TEINE A LONA TUAFAFINE I SE AGAESE

O le aso 5 o Iulai na fa’afeso’ota’i ai e se tamaitai ia le Ofisa Leoleo i Tafuna e lipotia ai lona ‘uncle’ o lo’o ua faatupu vevesi ma lona tuli o ia i se agaese.

E tusa ai ma fa’amaumauga a leoleo, sa aga’i atu ni sui malu o le malo i le nofoaga na tupu ai le fa’alavelave ma fa’atalanoaina le tamaitai na valaau mai i le Ofisa a Leoleo.  Ma sa ia faamatalaina e faapea, na alu atu lona ‘uncle’, le susuga ia Samoa Alefosio (lea ua molia) ma faatonu lona tina e kuka atu sana mea taumafa, a’o iai fa’atasi o ia ma lona tina i le fale.

Na ta’ua e le tamaitai lona tali atu i lona ‘uncle’ e aua le talanoa atu i lona tina faapena, e le o sona to’alua.  Ae le fiafia ai Alefosio ma oso mai i le tamaitai ma le agaese.  Sa ta’ua foi e le tamaitai le tuli solo o ia e le ua molia, a’o ia (Alefosio) u’uina le agaese.

Ma na faapea fo’i ona togi e le ua molia ia lona tuafafine (le tina o le tamaitai) i le agaese ma sa fa’ailoa atu ai loa e le tamaitai i lona ‘uncle’ lona valaauina o leoleo, ae tali le ua molia, e le fefe i ni leoleo.

Sa faasino ifo e le tamaitai i sui malu o le malo ia le mea o iai Alefosio ma na faapea loa ona agai atu iai leoleo ma lokaina mai o ia.

Sa maua foi le avanoa e fa’atalanoa ai e leoleo ia le tina o le tamaitai, po o le tuafafine o le ua molia ma sa ia faamatalaina le alu atu o lona tuagane (Alefosio), ae o lo’o fai a latou galuega i le fale, ma fa’atonu o ia e tapena mai sana mea taumafa.

Na fa’amaonia e le tina ia le molimau a lona alo, ma lana tali atu ia Alefosio, e aua le fa’atonuina lona tina, e le o sona to’alua.  E le gata i lea, sa fa’amaonia foi e le tina ia le u’uina e le ua molia o le agaese ma savali atu aga’i i lana tama teine, faapea ma le tuliloaina e le ua molia, o lana tama teine i le agaese.

Ua molia nei ia le Alefosio i moliaga e lua, e aofia ai;

FAITAUGA 1:  Faatupu vevesi i totonu o le aiga – o se vaega ‘C’ o solitulafono mama, lea e mafai ona nofosala ai i le falepuipui i le o’o atu i aso e 15, po o se sala tupe e i le va o le $150 ma le $300; po o faasalaga uma e lua.

FAITAUGA 2:  Fa’ao’olima i lona tulaga e tolu – o se vaega ‘A’ o solitulafono mama, e mafai ona nofosala ai i le falepuipui, i le o’o atu i le tausaga e tasi (1) po o se sala tupe e i le va o le $150 ma le $1,000; po o faasalaga uma e lua.

E $5,000 le vaegatupe sa faatulagaina e mafai ona tatalaina ai le ua molia mai i le falepuipui, e fa’atali ai lona faamasinoga.

MASALOSALOGA O SE ALII FAIPINISI I TAUMAFA O LO’O FA’ATAU I TAFA ALA

Sa faauluina e se alii faipinisi o Amerika Samoa, le susuga ia Richard Satele, ia sana tagi i le Ofisa a Leoleo, e fa’asaga i se alii na gaoia se uili paelo na iai ni kukama a se faifa’ato’aga Asia, i le aso Lua o le vaiaso ua tuanai.

Na pu’eina i se masini pu’eata ia le ata o lenei alii ma ua mae’a ona tu’uina atu i a’ao a leoleo.  O le tau aofai o meatotino sa gaoia, e pe a ma le $470.

Na mafua ona a’afia le alii faipisinisi i lenei mataupu, ona sa fa’afeso’ota’i atu o ia e le alii faifa’ato’aga Asia mo se fesoasoani i le failaina o lana tagi.  Sa mafai foi ona fa’ao’oina mai i le Samoa News ia se kopi o lea tagi, lea sa fa’amaumauina i le aso 16 o Iulai, 2024.

E tusa ai ma le faamatalaga a le alii faipisinisi, o sona popolega maualuga ma le mafuaaga na ia failaina ai lenei tagi, ona o lo’o iai sona talitonuga, o nisi o taumafa ia o lo’o fa’atauina i autafa o auala tele i totonu o Amerika Samoa, o ni taumafa po o fua o fa’atoaga na gaoia mai i fa’ato’aga o tagata.

Sa ta’ua e Satele, e ui i le tele o molimau ma fa’amaoniga ua ia aveina atu i le ofisa a leoleo o lo’o fa’amaonia ai i latou o lo’o faia nei solitulafono, ae peitai, e leai se gaioiga o faia e uiga i lenei mataupu.  Ma ua talitonu Satele, o se fa’afitauli ua fai sina umi o tupu mai.

I sona talitonuga, o ni isi o fua o fa’atoaga, e pei o talo, fa’i (moto & pula), ulu, isalaelu, kapisi saina, tipolo, esi ma le tele o isi fua o faatoaga, o ni mea na gaoia mai i fa’ato’aga o tagata, ona fa’atau faatasi lea ma fua o fa’atoaga a i latou ia o lo’o fa’atauina atu nei oloa i le mamalu o le atunu’u, i autafa o alatele.

Sa ta’ua foi e Satele lona o’o atu foi i le Ofisa o Fefa’atauaiga (DOC), le Ofisa o le Soifua Maloloina (DPH) faapea le Ofisa o Fa’ato’aga (DOA) e tusa ai ma lenei mataupu, ae peitai, na faailoa mai ia te ia, le le mafai e se tagata ona fa’atau ni oloa e aunoa ma se fa’amaoniga o lo’o fai sana fa’ato’aga, pemita po o laisene mai i le DOC ma le DPH, ma e tatau ona fa’apipi’i nei laisene i se vaega o le maketi e iloa atu e le mamalu lautele.

Ma o se fautuaga a Satele i le mamalu o le atunu’u o lo’o fa’atau mai a latou fua o fa’ato’aga ma taumafa mai i maketi o lo’o i autafa o le alatele, ina ia taga’i lelei po o iai nei fa’amaoniga (pemita/laisene) ae e le’i faia a latou fa’atauga.

O seisi itu e ao ona nofo uta ai le mamalu o le atunu’u, ona o vaila’au ‘o’ona, e ono fa’aaoga e i latou o lo’o fai ma latou le amioga lenei o le gaoia o fua o faatoaga mai i fa’atoaga, e le o mama ona faamama ese e le ‘au gaoi ae e le’i faatauina atu.

TEENA E LE TAMAITAI FILIPINO MAI AMERIKA SAMOA TU’UA’IGA I LONA UMIA O FUALAAU FAASAINA

O se tamaitai faiaoga mai i Amerika Samoa sa faimalaga atu mo Fiti, ma ona afea muamua ia Samoa, sa tula’i i luma o le afioga i le Faamasino Sili a Samoa, ia Leiataualesa Daryl Clarke, i le aso Gafua na se’i mavae atu nei (aso Sa i Amerika Samoa) fa’atasi ma lana loia ia Sine Korine, ma te’ena moliaga, i lona umia o se vaega o fualaau faasaina, o le Aisa.

E lua moliaga ua tu’ua’ia ai le tamaitai o Arianne Fae Timblique, e aofia ai lona umia o fualaau faasaina faapea ma pulufana.

Sa talosagaina e le susuga ia Maiavatele Timothy Fesili, le loia mai i le Ofisa a le Loia Sili a Samoa, ia le fa’aauauina o lenei faamasinoga ia Mati 10, 2025.  Ae peitai, sa talosagaina e le itu tete’e ia le fa’ataunu’u vave o le faamsinoga, ona e le fa’amautu le ua molia i totonu o Samoa.  Na faapea ona taliaina e le malo ia lea talosaga.

O lea na fa’akalenaina ai e Leiataualesa ia le faamasinoga mo le aso 9 o Tesema, ae tumau pea aiaiga o le tatalaina i tua o le ua molia.

E tusa ai ma se ripoti mai i le Komesina o Leoleo, ia Auapaau Logoitino Filipo, i le Samoa Observer, na taunu’u atu Timblique i Samoa i le 2 i le afiafi o le aso 4 o Iulai mai i Amerika Samoa, mo le faamoemoe e fa’aauau lana faigamalaga mo Fiti.

O lo’o ta’ua i ripoti a leoleo, sa mafai ona tu’ua e le ua molia ia le malae vaalele i Faleolo, i lona to’ai taunu’u atu mai i Amerika Samoa.  Ae ina ua ona toe fo’i ifo i le aso Toonai mo lana faigamalaga mo Fiti, sa faapea ona taofia ai loa o ia.

Na ta’ua e Auapaau le mauaina o ni pepa Aisa se fa, e ta’i 0.83 kalama le mamafa.  Na fa’aalia foi e Auapa’au le masalomia o le aveina atu e le ua molia o fualaau faasaina mai i Amerika Samoa, po o lona pikiina a’o iai i Samoa e faatali ai lana vaalele mo Fiti.