Ads by Google Ads by Google

Siisii saunoaga afioga Senatoa i le faalagiga “Faaao o le Malo Lotoifale”


[ata: foa'i]
ausage@samoanews.com

Pago Pago, AMERIKA SAMOA

Na sii sii tuleiga ma saunoaga a afioga i Senatoa i le vaiaso na te’a, i le tau sailiga o le tulaga tonu e tatau ona taoto i ai le faaupuga ma le faalagiga e faapea, “O le Faaao o le Faigamalo Faalotoifale”.

Ma na avea lea ma auala na fesiligia ai e le ali’i Senatoa, le afioga i le Malu o le Fale ia Faiivae Iuli Godinet, le mafua’aga na faalupe ai e le ali’i Senatoa, le afioga Togiola T. A. Tulafono, ia le Failautusi o le Ofisa o Mataupu Tau Samoa, le afioga i le Maoputasi ia Mauga Tasi Asuega, o le “Faaao o le Faigamalo Faalotoifale” ina ua iloiloina e le Komiti Tuufaatasi o le Paketi a le Fono Faitulafono, ia le Paketi a le Ofisa o Mataupu Tau Samoa.  Ae na saunoa Togiola, e aua le aumaia i le maota lagona “fia tagata” o le “tamai matai”.

O le vaiaso ua mavae, I le taimi o folafolaga a le Maota Maualuga, sa tula’I mai ai lenei mataupu.

Sa saunoa Faiivae, e leai se isi o loo alala i totonu o le Maota Maualuga o le atunuu e le fa’aaloalo i le afioga i le Maoputasi, o ia o le isi Faasuaga o le atunu’u.

“Ou te talosaga atu i le mamalu o le Maota, aua tatou te taumafai e sui tulaga o tofiga ma le va nonofo ai o Taitai, ona o lea e afio le Kovana Sili o le tatou malo, o ia o le Fa’aao o le Faigamalo a Amerika Samoa,” o le saunoaga lea a Faiivae.

Saunoa atili Faiivae e faapea, na tau maua i lana faalogo e faapea se tala, na mafua ona fa’aaoga e Togiola le faaupuga lea, “ona e tau faamimita ai le afioga i le Maoputasi.”

I lona lava taofi, e le tatau ona faia nei ituaiga uiga o lea e faafofoga ta’ita’i o Tutuila ma Manu’a, tainane fo’i le tapuaiga mau a afioga i Senatoa ma le Peresetene o le Maota Maualuga.

I lana saunoaga, sa fa’aalia ai e Togiola lona faanoanoa i le faatauva’a o le mataupu na tula’i le ali’i Senatoa ma fa’aleo i totonu o le Maota. 

“Afai e te faatuiese i sa’u tala sa fai atu ananafi, e le o iinei la e foia ai mataupu faapenei. O tala fo’i ia na ou fai atu i se taimi ua sola, o tala moni lava,” o le saunoaga lea a Togiola. 

Sa ia taua atili e faapea, o le Maota Maualuga, o le Maota o Tama o le atunu’u, o le latou tiute, e le gata e faamamalu i le aganu’u, ae latou te ave fo’i le faaeaea i Taitai ma Faasuaga o le atunu’u.

“E le aumaia i totonu o le maota lenei se fia mamalu o se tagata,” o le saunoaga lea a Togiola. “O le faamamalu ma le fa’aeaea, tatou te ave i le afioga i le Maoputasi, o le tasi lea e to’a 7 i ai Faasuaga o le atunu’u.”

Saunoa atili Togiola e faapea, o le faaupuga lea na ia ave i le afioga a le Maoputasi, e mafai fo’i ona ia avea i le afioga a Tuitele pe ana faapea o ia lea o lo o nofoia le nofoa o le Failautusi o le Ofisa o Mataupu Tau Samoa.

“A i ai la le tagata e faatuiese lona lagona i la’u tala lea e fai atu, ia toe faafo’i lou mafaufau i le mea e tatau ona toe faafo’i i ai, ae aua le aumaia mataupu faapenei i le Maota. O lo tatou tiute tatou te puipui, faamalosi ma faamamalu le aganu’u, ae aua le aumaia iinei le fia tagata o le tama’i matai,” o le saunoaga lea a Togiola.

Na toe tulai mai Faiivae e tali fuaitau i le saunoaga a Togiola, ae na faauilavea ai le Peresetene o le Senate, le Tofa Tuaolo M. Fruean ma faaoloolomaau i afioga i ali’i Senatoa, ina ia tautuana lafoga aemaise ai o le mamalu o le maota o Tama o le atunuu, o lo o faafofoga le to’atele ma tapua’i mai fo’i le atunu’u i nu’u ma afioaga.

Ae sa saunoa Faiivae e faapea, soo se tasi lava e seei i le nofoa o le Maota Maualuga, e tasi lava lo latou faalupega, o i latou o afioga i Senatoa, ae le faatusatusa ai poo ai e laititi lona matai ao ai fo’i e tele lona matai. 

Na faamanino e Faiivae i le maota e faapea, e le faapea o lona agaga o loo i ai, e le manatu e ave le faaeaea i le afioga i le Maoputasi. E tumu o ia i le fa’aaloalo i le afioga i le Maoputasi, o ia o le Faatuaga o le atunu’u, ae o se tasi fo’i o lona aiga. 

“Sa e nofoia le nofoa o le Kovana, aisea na e le faaaogaina ai le faaupuga lea e faaeaea ai i le Maoputasi i le taimi ao e seei i le nofoa o le Kovana o le atunu’u,” o le fesili lea a Faiivae ia Togiola.

“Aveese lena manatu faapea o le tama’i matai, e fesili lava le tagata ia i lona matai, ae o le agaga atoa o lo’u manatu ma lo’u lagona mama nao a’u, tu’u pea le faalagiga lea e ave i le Faaao o le faigamalo a Tutuila ma Manu’a, ae ave pea le faalupega, o le Failautusi o le Ofisa o Mataupu Tau Samoa i le afioga i le Maoputasi.”

Na toe tula’i Togiola ma faasa’o le saunoaga a Faiivae fai mai na te lei faaaogaina le faalagiga lea e ave mo le afioga i le Maoputasi a’o avea o ia ma Kovana o le malo. Na fa’aali manino e Togiola e faapea, o lo o maua uma i faamamauga a le Televise a le atunuu i le tele o taimi e saunoa, o lo o ia ave ai lava le faaeaea lea i le afioga i le Maoputasi.

Na oo lava fo’i i le Tofa a Tauese ao tula’i mai i le tofi Kovana, sa ia fa’aaogaina ai fo’i le faalagiga lava fo’i lea e faaeaea ai i le Failautusi o le Ofisa o Mataupu Tau Samoa.

Sa ia fautuaina le afioga i le Malu o le Fale e alu e siaki ma toe silasila i ripine a le Ofisa o le KVZK-TV ona faamaonia ai lea o lana mau e faatatau i lona faaaogaina o le faalagiga e pei ona vavao ai le maota.

O le susuga i le Tama Matua, le afioga i le ali’i Senatoa ia Tuiagaoa Tavai ma le afioga i le alii Senatoa, le Maopu ia Soliai T. Fuimaono na tulei saunoa e faatatau i lenei mataupu.

Saunoa Tuiagamoa e faapea, o faauluuluga o le atunuu i suafa ma Faasuaga, e le fesiligia le ave i ai o le faaeaea a le Maota, peita’i e oo mai loa i tulaga o tofiga, i lona lava talitonuga na o ia, e onomea lava le faaupuga lea, “Faaao” i le afioga i le Kovana Sili, ae o le Ofisa o Mataupu Tau Samoa, o loo talafeagai pea lava le Faalagiga, “O le Failautusi o le Mataupu Tau Samoa”.

Ae le aveesea ai le faaeaea i le afioga i le Maoputasi, toe pau lea o le Faasuaga o loo nofoia lona nofoa i le atunu’u i le taimi nei.

Na tulei sanoa Soliai ma faaalia lona lagona faanoanoa ona o le mataupu e pei ona fetotoa’i ai afioga i ali’i Senatoa. Sa ia tuu alalo ma fautua ia Togiola ma Faiivae, soia le toe manatu i tala ua lalafo, ae aga’i i luma le maota ma tuli se ‘ai mo le manuia o le atunu’u.

Sa ia fautuaina fo’i afioga i Senatoa ina ia faamamalu tulaga o le Maota Maualuga i soo se taimi e tulei saunoa ai se tasi.

“E ui lava i le Maota o loo i le la itu (Maota o Sui), ae o le maota lenei o loo aumai uma i ai le faatuatuaga ma faamoemoega o le faigamalo ma le atunu’u atoa mo le faamamaluina o le aganu’u ma le agaifanua a Samoa,” o le saunoaga lea a Soliai.”

“O iinei o loo afifio ai tumu tumuga o Itumalo taitasi i le atunu’u. Soo se taimi tatou te nofoia ai nofoa o le Maota lenei, ia tatou faaeteete i saunoaga ma lafoga e soona lalafo i totonu o le maota. O la’u tuu alalo Faiivae ma Togiola, silasila i le mamalu o le maota. Faatumau ma tuu matila le maualuga ma le faaaloalogia o le maota lenei.”

Saunoa Soliai e faapea, o le maota maualuga, na faavae mai e Tuaa ua Taatitia mai i Atutia o latou soifua, o le latou vaai mamao ma le tofa loloto na mafua ai ona tofia le maota maualuga i auala faaleaganu’u, ona o lo latou talitonuga o le mamalu lena o le saofaiga a Tutuila ma Manu’a.

“Faiivae ma Togiola, o le fautuaga, ia mamao le tofa ma tuu tuu i le loloto le upega. O la’u vaai, masalo e talavou lava lua soifua ae ona o suafa. Vaai le tofa i sola. Vaai le tofa mamao. O loo faafofoga tu’itu’i le atunu’u, ta te fefe e soona lalafo se upu ao faafofoga afioga i Senatoa, o sui mamalu o itumalo taitasi na filifilia mai tatou te filiina le tofa ma le faautaga mo le manuia o le atunu’u”.

Saunoa atili Soliai e faapea, o lea ua oo i le aso mulimuli o galuega a le maota, sa matagofie fo’i le faasologa mai o galuega i le vaiaso atoa, a’o lea ua toe faaletonu lava ina ua tula’i mai lenei mataupu.

Na taua e Tuaolo le ese o lagona ina ua alia’e mai lenei mataupu, aua a tuu loa i le vaaiga faaleaganu’u, o ai Tuaolo ua ia taitaia ai le maota o le atunu’u.

Na faailoa e Tuaolo ia Togiola, o ia le isi sui o loo vaai maualuga i ai le maota, o le tofa fo’i a Tama matutua e malu ai le maota.

“Pau le lagona e fia tuu atu, o matai o loo afifio i totonu o le maota lenei, o matai taua uma lava i totonu o nu’u ma itumalo,” o le saunoaga lea a Tuaolo.

Sa ia faamalulu foi ia Faiivae ona o ni lafoga ua alia’e mai i le taimi na felafolafoa’i ai le tofa. I lona talitonuga, e le tatau ona toe tula’i mai se mataupu faapenei i le lumana’i.

I le faaiuga o felafolafoaiga, na tulei ai Togiola ma faamaualalo i le maota faapea le afioga i le Malu a le Fale, ona o ni lafoga sa ia fa’aaogaina. I lona taofi, sa le tatau lava ona ia faaaogaina nei ituaiga lafoga, ae ona o le auala na laga mai ai le mataupu, o le mafua’aga lea ua fesopoa’i ai lagona ma manatu fa’aalia.

Na talia e le afioga a Faiivae le faamaualaloga a le afioga a le Matua ia Togiola, faatasi ai ma lana fautuaga mo ni isi mataupu faapenei i le lumanai, “ia seu le manu ma taga’i i le galu”.