Ads by Google Ads by Google

TALA I VAIFANUA


[ata: foa'i]

Pago Pago - AMERIKA SAMOA

 

FETUFA’I FAATONU KOMISI GAGANA SAMOA MA SUI FA’ASALALAU

 

O le aso Lulu na fa’atalosagaina ai e le Fa’atonu o le Komisi o le Gagana Samoa i Amerika Samoa, Peseta Tia Sunia - Seloti ma le vasega o le au fa’asalalau ma le nusipepa ina ia ausia ai se fanoga o le Komisi, “Ia tatou so’otau’au i ala e fa’aolaola atili ai le Gagana Samoa i le atunuu.”

 

“O se mana’oga lea ua o’u lagona, o se fa’atonu o le Komisi mo le Gagana Samoa, e ao ina fa’amalosia lo tatou tutu fa’atasi mo lea fa’amoemoe ma galulue fa’atasi e fa’aauau pea ona fa’ataua tusitusiga ma talanoaga feso’ota’i i so’o se li’o o fa’apotopoto ma talanoa ai tagata Samoa. O le a le mou atu ai le gagana ae fa’amalosia atili ai ona mautu le tatou gagana i loto o tatou tagata nuu,” o se tala lea a Seloti.

 

O lea fonotaga puupuu sa fa’atautaia lea i le DDW. Ina ua talanoa mai le tamaitai fa’atonu o le Komisi, sa fetufa’i i lagona e mafai ona fa’aleleia atili ai sootaga i talanoaga ma fesootaiga i tusitusiga ae maise o fa’asalalauga taua i le Gagana Samoa. 

 

“Pe afai o le a fa’aauau pea ona faia lea e tagata uma, o le a le lamatia le tulaga oia o le gagana Samoa ma le mou malie atu,” o sana tima’i mai lea i le vasega o le au fa’asalalau sa latou mafuta.

 

“Ona o i matou o lo’o fa’aaogaina lava le gagana Samoa i le tele o matou tusitusiga, o se toe taumafaiga a le Malo e fa’aolaola atili le gagana Samoa o se mea ua alagatatau. O le tatou tofi lea, o oe o le Samoa, o a’u o le Samoa,  o lo ta’ua tofi mai le Atua faugagana, o le ta Gagana Samoa, ma o se tasi lea o fa’amau o le tatou usoga i Samoa i sisifo ma Samoa i Sasa’e lea ua fa’aigoaina nei o Amerika Samoa,” o se tala lea mai le sui o Le Lali, le vaega fa’asamoa o le Samoa News, Leua Aiono.

 

E tusa ai fo’i o le saunoaga a le tamaitai Polofesa mai Samoa, Aiono Dr Fanaafi Ma’ia’i Le Tagaloa, i lana folasaga amata i le vaitausaga sa toe tau tima’ia ai le atunuu ina ia fa’aolaola mai le Gagana Samoa, sa faia ai le faatasiga i le Fatuoaiga Lecture Hall ma vala’aulia fa’apitoa ai i la’ua ma le afioga le Tamaaiga, TuiAtua Tamasese Tufuga Taisi Tupuola Efi e saunoa tima’i ai i le mamalu o le atunuu lautele ina ia fesoasoani i le Faleula o Fatua’iupu i le atunuu, peita’i sa ia fa’ailoa mai, “Afai e mou le gagana, ua po le nu’u! O le gagana o lo ta’ua tofi mai le Atua faugagana, ia taofimau mai lea i’umaea ina ne’i mamulu ma mou atu.”

 

I fa’asalalauga ma tusitusiga e tele lava fo’i mea e moomia e i latou pe a oo ina fa’aliliuina nisi o tala tusia mai le gagana peretania i le gagana Samoa. O lea le vaega o le a fesoasoani atili ai le Komisi O le Gagana Samoa, aua afai e latou te pasia nisi o upu e mafai ona fa’aliliu i ai fa’aupuga faaperetania, ona fa’ailoa mai lea i tusitala ma e fa’asalalau, ina ia fa’aaogaina nei upu ua latou mua’i pasia i a latou iloiloga ma feutaga’iga. E pei o le upu Styrofoam, lea ua fa’aliliuina o le “Setaifou.” O le isi o le Technology lea ua fa’aaogaina le Tekonolosi e fa’aliliu ai i le gagana Samoa.

 

E i’u lea mafutaga i le aso Lulu, ae ua mautu le faamoemoe o nei vaega e lua o le Komisi o le Gagana ma le au fa’asalalau, “O le a latou galulue sootau’au ina ia mautu le fa’aaogaina lelei o upu ua mae’a pasia lelei mai e le Komisi o le Gagana Samoa i le lumana’i, i tusitusiga i tala tusia o le Nusipepa ma fa’asalaauga i luga o le ea i Leitio fa’alogologo.”

 

ASIASI MAI LE EMEPASA O AUSETALIA I SAMOA - ULUA’I TAIMI I AMERIKA SAMOA

 

O le aso Lulu sa asiasi mai ai le Komesina o Ausetalia, lea e alaala tumau i Samoa, Emily Luck ma lona to’alua se’i oo mai fo’i mo le ulua’i taimi i Amerika Samoa. 

 

O Emily Luck e galue tumau o ia i lona Ofisa Autu i Apia ma ua tagai toto’a fo’i o ia i ala uma ma polokalama e fa’atautaia i le va o le malo o Ausetalia ma Samoa.

 

Sa maua se feso’ota’iga ina ua mae’a se la’ua ‘aiga o le malu taeao i le DDW ma sa ia fa’ailoa mai, “O le malaga lenei e le o se malaga na leva ona fuafua, peita’i o se ulua’i oo mai lea i Amerika Samoa se’i va’ai ma fa’afetauia fo’i le afioga le Kovana Sili Lemanu PS Mauga ina ia fetufa’i i mataupu e mafai ai ona feso’ota’i Ausetalia ma Amerika Samoa i ni tiute e fesoasoani ai i tatou  faigamalo ma o tatou tagata lautele.”

 

O nisi o nei mataupu ogaoga, sa fa’ailoa e Luck, “O le tulaga lea tau le a’afia fa’atasi o tatou atunuu i ituaiga o fesuia’iga tuga o le Tau. E a’afia fa’atasi fo’i i tatou i le atuvasa lenei pe a oo ina oo mai fa’afitauli fa’anatura e aofia ai Afa ma matagi malolosi, maugamu ma galulolo ae maise o galuafi. O na mea uma e mafai ona feso’ota’i ta’ita’i, ma ua silafia lelei lava le alagatatau ona fesoasoani a’i i taimi o na ituaiga o pagatia.”

 

Ua fa’ailoa fo’i e Luck, “Ona o lenei malaga e pu’upu’u lava le taimi ua malaga mai ai, ae o lea ua ou vaai mamao atu ma naunau e oo mai ia le tausaga fou i le Sisigafu’a a Amerika Samoa, lea ua vala’aulia fa’apitoa mai ai i la’ua e toe pa’au mai ai.”

 

O le aumalaga na masi’i mai ai le tamaitai Hikomesina o Ausetalia ma lona Alii Mr Luck fa’apea ma le to’alua o la’ua leoleo mo le la’ua saogalemu i lenei faigamalaga. Sa atofaina fo’i e le Malo o Amerika Samoa ali’i Malu o le Malo e to’alua e fa’afeaoa le ‘au malaga mai Samoa, se’ia oo lava i le taimi e toe tu’uva’a ai. O le aso Lulu fo’i i le taeao sa fono fa’atasi ai le ‘aumalaga ma le afioga le kovana Sili i lona Ofisa.

 

TO’ATELE TU’UFESILI - TALI LE MATAGALUEGA O TUPE, TESEMA LE MASINA:

 

E mautinoa ua matua vevesi le to’atele ma tu’ufesilisili poo afea ea o le a maua atu ai se tali fa’amalieloto talu ona fa’alogoina e i latou tala o le ulua’i lafoga ua faatulaga mo i latou uma ua faila lafoga i le atunuu. Ua mae’a ona iloilo ma aiaia lea alamanuia mo le ‘au faila lafoga i le atunuu e le fono faitulafono. 

 

O le fa’ai’uga a le fono faitulafono na iloilo ma pasia lelei, na mae’a sainia lea ia Oketopa 23, 2022 e le fa’aao o le tatou Malo, ma ua amata tapena ai loa le matagaluega o tupe mo le fa’atulaga mai loa o siaki mo i latou uma sa faila latou lafoga i tausaga ua mavae.

 

O lo ua fa’ailoa mai e le matagaluega o Tupe a le tatou Malo, o le fa’atupega e $16 miliona mai le American Rescue Plan Act 2021lea e tatau ona agava’a mo lenei fa’atupega.

 

O i latou uma lava sa faatumu a latou pepa fa’atumu mo lafoga totogi mai le pepa fa’atumu Form 390 ma le 390EZ o le a agava’a i lenei alamanuia. O le isi tala fiafia ua fa’amaonia mai nei e le Matagaluega o Tupe ua fuafuaina nei le amataga o le masina o Tesema o le a maua ai siaki EITC mo tagata uma sa faila lafoga mai le tausaga 2021 a le tatou Malo.

 

Fa’ailoa e le Teutupe a le tatou malo, Malemo Tausaga, “O lenei alamanuia mo i latou uma lava sa faila lafoga o le tausaga 2021 EITC na pasia ma sainia loa e le Sui Kovana Talauega Eleasalo Ale ia Setema 23, 2022.”

 

“O le taimi nei ua amata iloilo ma fa’avasega e le matou matagaluega i latou uma lava o lo ua mautinoa e agava’a i lenei alamanuia, ma e le toe i ai lava nisi mea e moomia, mo lenei penefiti.”

 

“Ona o lea ua mae’a pasia nei e le tatou fono faitulafono ma ua fa’atulafonoina nei, e tele lava fo’i ni aiaiga o lea fo’i tulafono e ao ina manino lelei i le lautele o le atunuu, ae maise o i latou o lo’o faila lafoga i le atunuu. O le mea e ao ina faia, o le matua talanoa i le atunuu e tusa ai o nei penefiti tau lafoga faila fa’aletausaga o se mea e tatau ona faia e i matou a’o le’i tauaaoina atu i le mamalu o agava’a ai i le atunuu.”E tatau ona malamalama lelei le atunuu i le nei ituaiga o alamanuia, le EITC.”

 

Ua talosaga mai le Matagaluega o le Tupe a le tatou malo, “Ia mau mai lava le onosa’i, se’i mua’i faatulaga uma mea e ao ina mautu a’o le’i taua’aoina atu lenei alamanuia i le mamalu o le atunuu.”

 

O i latou o le a agava’a mo le EITC, o le a aofia ai ma ni fanau pe leai fo’i ni a latou fanau o lo’o failaina ai i a latou lafoga.

 

Ua lisia mai nisi o nei o mea e tatau ai ona e mauaina lenei alamanuia:

 

• E tatau ona e faigaluega ma maua lou totogi e i lalo ane o le $34,000. Pe faila fa’atasi le lua lafoga ma lou to’alua ma e aotelega i le na’o le $29,904. e aofia uma ai ma isi aiaiga uma e faila i lafoga fa’aletausaga.

 

• O le sui fo’i o lo’o faila lafoga e le o i ai ni ana tupe inivesi e le silia ma le $19,000. i le tausaga 2021.

 

• Ia mautu lau Numera Saogalemu i le taimi ua faila ai lau lafoga o le tausaga 2021.

 

• O oe o se sitiseni o le Malo o Amerika, poo se nesionale o Amerika poo se tasi ua nofo ma faigaluega i Amerika Samoa ma o lo’o talia lelei fa’aletulafono lona faigaluega ai i Amerika Samoa nei.