Ads by Google Ads by Google

Toe fa’afo’i i Samoa le ali’i na faaoolima i lana uo tamaitai


[ata: foa'i]
ausage@samoanews.com

O se tasi o tuutuuga o le faasalaga faanofovaavaaia e 10 tausaga a le susuga a Ualesi Taumaoe lea ua tuu mai e le Fa’amasinoga Maualuga i le vaiaso nei, o lona tuua lea o Amerika Samoa ae aumau ai i fafo atu o le atunu’u, pe a mae’a ona tuli lana fa’asalaga faa falepuipui e 14 masina i le Toese i Tafuna.

 

Ua tuu atu fo’i le poloaiga a le Fa’amasinoga i le Loia a le malo, loia sili lagolago ia Laura Garvey, e saili le sponsor a Taumaoe ma faatonu na te totogi le tupe e $1,520, o le pili lea o le Falema’i i le taimi na taofia ai le Tina na aafia mo ona togafitiga.

 

O le finagalo o le Fa’amasinoga, ia faamalosia Tulafono Tau Femalagaaiga, e ala i le fa’ailoa i sponsor, e i ai o latou tiute i lalo o le Tulafono i soo se taimi e saisaitia ai i le Tulafono tagata mai fafo na o latou aumaia i Amerika Samoa.

 

O le alii Loia Fautua lagolago ia Rob McNeill na tula’i mo Taumaoe. Sa taofia pea lava Taumaoe i le Toese i Tafuna talu mai le taimi na pu’e faapagota ai o ia e Leoleo i lenei mataupu, e le i mafai ona ia totogi le tupe e $10,000 na faatulaga e tatala ai o ia i tua.

 

E 4 moliaga mamafa na ulua’i molia ai e le malo ia Taumaoe. O ia moliaga e aofia ai le faaoolima i le tulaga muamua; tasi le moliaga o le faaoolima i le tulaga lua; tasi le moliaga o le gaoi; ma le moliaga e tasi o lona taofia faapagota o se tagata i se auala faasolitulafono.

 

Ae i le maliliega na sainia e Taumaoe ma le malo, lea fo’i na talia e le Fa’amasinoga i le masina o Tesema 2019, na malie ai Taumaoe e tali ioe i moliaga e lua, le moliaga o le faaoolima i le tulaga lua, faapea ai ma le moliaga o lona taofia faapagota o se tagata i se auala faasolitulafono, lea e mafai ona fa’asala ai se tasi i le Toese mo le umi e le silia i le 5 tausaga, pe fa’asala fo’i i le salatupe e le siliai le $5,000, pe fa’asala fo’i i faasalaga uma ia e lua.

 

I le tali ioe ai o Taumaoe i nei moliaga e lua, na ta’utino ai i le Fa’amasinoga e fa’apea, i le aso 12 o Tesema 2018, na ia faaoo ai manu’a tuga i le tamaitai na a’afia, poo lana uo tamaitai foi lea, e ala i lona ta tu’i o ona foliga i ona lima, sosoo ai loa ma lona tu’i o foliga o le tamaitai agai i le pito i luma o le taavale ma tulai mai ai manua tuga i foliga o le tamaitai na aafia.

 

A o faia e Taumaoe nei gaioiga, sa ia taofi le lima o le tamaitai mai lona sola i fafo ma le taavale, ae faaauau pea lana gaioiga o le faaoolima ia te ia.

 

Ina ua maua le avanoa o Taumaoe mai le Faamasinoga, sa ia faatoese ai loa e tusa ai o lana solitulafono, ma ia talosaga ai loa mo se isi avanoa se’i toe fo’i atu ai i tua i lona aiga e tausi lana fanau atoa ai ma lona Tina ua matua lona soifua. Na taua e Taumaoe lona salamo moni.

 

“Talu mai masina e tele na taofia ai a’u i le Toese, ua ou maua mai ai se lesona taua i lo’u olaga, ma ua ou manatu ai, e le o se nofoaga lelei le Toese mo a’u, e sili ai lava le aiga moni e maua ai le fiafia ma ola sa’oloto.”

 

Na talosaga ia McNeill i le Fa’amasinoga mo se faasalaga faanofovaavaaia, e aunoa ma le toe i ai o se isi taimi e tuli e le ua molia i le toese. Na finau McNeill, ua lava ma totoe masina e 14 lea ua mae’a ona tuli e Taumaoe e fai ma ana faasalaga i lenei mataupu.

 

Na talosaga foi McNeill i le Fa’amasinoga mo se avanoa e aumau ai pea Taumaoe i Amerika Samoa, e aunoa ma le poloa’i o ia e tuua le teritori. Fai mai McNeill, e ui o Taumaoe na fanau i Samoa, ae na malaga mai lava o ia ma lona aiga i le teritori nei ao laitiiti lava o ia, ma ua avea ai lava lenei atunu’u o aiga moni o Taumaoe.

 

Na lagolago e le Loia a le malo le talosaga mo se faasalaga faanofovaavaaia. Pau le itu na faamanino atili e le malo, ia poloa’i le ua molia e totogi le pili o le falema’i mo le tamaitai na manu’a i lana solitulafono, ma poloa’i fo’i Taumaoe na te tuua Amerika Samoa ae toe malaga atu i Samoa mo le umi o lana faasalaga faanofovaavaaia.

 

E talitonu le malo, o le gaioiga  sa faia e lenei ali’i, ua atagia mai ai ona uiga saua ma le mata’utia, e le tatau fo’i ona i ai ituaiga tagata faapea i totonu o le atunu’u, ne’i lamatia ai le ola saogalemu o le atunu’u.

 

Na taua atili e le Loia a le malo e fa’apea, e ui o lea ua maea ona fesiligia le tamaitai na aafia, ma ua ia mana’o fo’i e toe fo’i atu Taumaoe i le latou aiga, peita’i e taua i le malo le saogalemu o lenei tamaitai ma lana fanau, mai lima saua o le ua molia.

 

Na taua e le Fa’amasinoga le matuia tele o le gaioiga sa faia e le ua molia, e lona taofi faamalosi lea o lana uo tamaitai i totonu o le taavale ae faaoolima ia te ia. O lea gaioiga e pei ona taua e le Fa’amasinoga, ua atagia mai ai uiga saua ma le matautia o le ua molia, e ono lamatia fo’i ola saogalemu o tagata ia te ia i le lumana’i.

 

Na talia e le Faamasinoga faafinauga e uiga i le tulai faalua ai o Taumaoe i luma o le Faamasinoga i solitulafono. O le 2011 na nofosala ai i le moliaga mama o le faatupu vevesi i luma o le Faamasinoga Faaitumalo, sosoo ai ma le 2013 ina ua tausala i le gaoi, ma nofovaavaaia ai i le 5 tausaga, a o lea ua nofosala i le tausaga lenei i le faaoolima ma le taofia faapagota o se tagata i se auala faasolitulafono.

 

Ua manatu le Fa’amasinoga, e agavaa se faasalaga faanofovaavaaia mo Taumaoe, i lalo o tuutuuga na te tuua le atunuu ae toe fo’i atu i Samoa. E manatu le Fa’amasinoga, e tatau ona puipui i le saogalemu o tagata lautele faapea ai fo’i ma le saogalemu o le tamaitai na aafia atoa ai ma Taumaoe lava ia, ma taofia ai le toe tulai mai o se isi solitulafono faapea i le lumanai.

 

Mo le moliaga o le faaolima i le tulaga lua, e 5 tausaga i nofosala ai i le Toese. O le a faamalumalu le tuliina o lea faasalaga, ae nofovaavaaia ai Taumaoe mo le 5 tausaga i lalo o tuutuuga e ao ona usitaia. O se tasi o ia tuutuuga e aofia ai lona tuli o masina e 20 i le Toese.

 

Mo le moliaga o le taofia faapagota o se tagata i se auala faamalosi, e 7 tausaga lea ua nofovaavaaia ai Taumaoe i lalo o le tuutuuga na te tulia le 28 masina i le Toese i Tafuna. O ia faasalaga e tuli eseese, lona uiga, a uma ona tuli le faasalaga faa falepuipui e 20 masina, ona faatoa tuli lea o le faasalaga faa falepuipui e 28 masina.

 

Ua manatu le Faamasinoga, ua lava masina e 14 e tuli e Taumaoe i le Toese i Tafuna, a mae’a ona tuli ia faasalaga, ona ia tuua lea o le atunuu ma aumau ai i fafo atu mo le umi o lana faanofovaavaaia.