Ads by Google Ads by Google

Toe fa’afo’i i Samoa pe a mae’a ona tuli le faasalaga faa falepuipui


[ata: SN]
ausage@samoanews.com

Pago Pago, AMERIKA SAMOA

Na faamanino e le Fa’amasinoga Maualuga ia Solomona Fiatamali’I i le aso na lau ai lona fa’asalaga e fa’apea, talu ai le faatupulaia o le solitulafono o le umia faasolitulafono o fualaau faasaina ma le faamoemoe e faatau atu i isi tagata, ua manatu ai le Fa’amasinoga, e le toe mana’omia nisi tagata mai fafo e ulufale mai ma latou faatuputeleina lenei ituaiga solitulafono i Amerika Samoa.

O le vaiaso na te’a nei na tula’i ai Fiatamalii mo le tuuina atu o lpona fa’asalaga faa falepuipui, i le mae’a ai ona ta’usala o ia i lona le usitaia o Tulafono tau Fualaau Fa’asaina a le Teritori.

Ua mae’a foi ona faatonuina Fiatamalii e le faamasinoga, a mae’a ona tuli lona fa’asalaga faa falepuipui e 12 masina, ona ia tuua loa lea o Amerika Samoa ae toe fo’i atu i Samoa ma nofomau ai mo le umi e 5 tausaga.

Afai ae toe taumafai e ulufale mai i totonu o le atunuu ae lei mae’a le 5 tausaga o lana nofovaavaaia, o le a lokaina loa o ia e tuli faamae’a lona faasalaga faa falepuipui, lea ua faamalumalu e le Faamasinoga I le taimi nei.

Na ulua’i tu’uaia e le malo ia Fiatamalii i moliaga e 2 e aofia ai le moliaga e tasi o le umia faasolitulafono o vaega o le pauta faasaina o le aisa; faapea ai ma le moliaga e tasi o le umia faasolitulafono o le pauta o le aisa ma le faamoemoe e faatau atu i isi tagata; o solitulafono mamafa uma, lea e mafai ona faasala ai se tasi i le Toese mai le 5 e oo atu i le 10 tausaga, pe faasala i le salatupe e mafai ona oo atu i le $20,000.

Ae i lalo o se maliliega na sainia e Fiatamalii ma le malo, na ia malie ai e tali ioe i le moliaga muamua lea ua toe teuteu e le malo, o le umia faasolitulafono o vaega o le pauta faasaina o le aisa, lea e mafai ona faasala ai se tasi i le Toese mo le umi e le siliai le 5 tausaga, pe faasala foi i le salatupe e le silia i le $5,000, po o faasalaga uma ia e lua.

I le tali ioe o Fiatamalii I ona moliaga, ua ia ta’utino ai e fa’apea, i se taimi o le aso 30 o Novema o le tausaga na te’a nei, sa ia umia faasolitulafono ai vaega o le pauta faasaina o le aisa.  O lea lava aso, na taofi ai e leoleo lana taavale I luga o le auala I Nu’uuli ma fesiligia o ia i fualaau fa’asaina. Na saili e Leoleo lana ta’avale ma maua ai i totonu se ato e fusi i le manava, o lo o i ai ni pepa iila laiti e 5, o lo o i ai vaega o le pauta faasaina o le aisa.

Sa maua ai fo’i i totonu o lana ta’avale ni paipa tioata se 3 ua uma ona utu i ai le pauta o le aisa. 

Na fa’atoese Fiatamalii I luma o le Fa’amasinoga, e tusa ai o lana solitulafono sa faia, ma ia talosagaina ai se isi avanoa se’i fo’i atu i lona aiga e tausi lona to’alua ma lana fanau, ma si ona Tina matua. 

Na faauilavea le Faamasinoga ma fesiligia Fiatamali’i, po o fea lona aiga lea e talosaga mai e fia fo’i i ai, po o lona aiga i Amerika Samoa nei po o Samoa Tuto’atasi. 

Na tali Fiatamali’i, e toe fia fo’i i lona aiga i Samoa o lo o faamuli mai ai lona to’alua ma lana fanau, faapea ai si ona Tina matua. 

Ina ua faaauau le faamatalaga a le ua molia, sa ia faamatala ai i le Fa’amasinoga se tala o lona olaga. Na ta’ua e le ua molia e fa’apea, na mafua ona ia tuua lona to’alua ma lana fanau, atoa ai ma lona Tina ua 86 nei ona tausaga, ona sa sau e saili se lumana’i lelei mo lona aiga i Amerika Samoa nei, e ala i lana galuega o le Inisinia Ta’avale.

Sa ia taua i le Fa’amasinoga le tele o faamanuiaga tau tupe sa ia maua i lana galuega, lea na mafai ona lafo ai tupe e tausi ai lona aiga i Samoa. I le ulua’i 5 tausaga talu ona ulufale mai i le Teritori, sa avea o ia o se tagata e faamaoni i le Atua ma toaga i le Lotu i Aso Sa ta’itasi.

Peita’i o le tausaga e 2018 na amata ai loa ona tutupu faafitauli i lona olaga, ina ua amata ona ia tagofia fualaau faasaina atoa ai ma le ‘ava malosi. Sa ia faauo atu fo’i i tagata o lo o tagofia fualaau fa’asaina, ma i’u ai lava ona aafia lona olaga i le Tulafono.

E pu’e faapagota e Leoleo ia Fiatamali’i ae o le taimi lea ua atoa ai le 5 masina talu ona mae’a le aoga o lona ID nofomau. E oo mai lava i le taimi nei e le i toe faafouina.

Na talosaga le loia a Fiatamalii i le Fa’amasinoga mo se faasalaga faanofovaavaaia, e aofia ai se poloaiga e tuua ai e le ua molia Amerika Samoa ae toe fo’i atu i lona aiga i Samoa. O lea talosaga na lagolagoina e le loia a le malo.

Na ta’ua e le Loia a le malo, ia aofia i se faasalaga faa falepuipui a Fiatamalii, masina e 11 ma le afa lea ua mae’a ona ia tuliina i le Toese ao faagasolo ai taualumaga o lana mataupu.

Na toe faamanatu atu fo’i e le itu a le malo i le Fa’amasinoga, se solitulafono na aafia ai le ua molia i le 2010, ina ua ta’usala o ia i le faaoolima i le tulaga lua, lea na ia fa’aaoga ai se agaese e faao’o ai manu’a i se ali’i sa la inupia fa’atasi, ma manu’a tigaina ai lea ali’i.

Na saunoa le Faamasino Sili e fa’apea, na avea le faauo atu o le ua molia i tagata o lo o tagofia fualaau faasaina ma itu ua aafia ai lona olaga i le Tulafono. O le itu e faanoanoa ai, e maua o ia i le Tulafono ae ua mae’a fo’i ma le aoga o lona ID nofomau i Amerika Samoa.

E pei ona taua e le Fa’amasinoga i sana folasaga ao lei tuuina atu le faasalaga a le ua molia, sa molimauina e se tasi ia le fesuia’I o fualaau faasaina ma tupe a le ua molia ma seisi tagata, lea na mafua ai ona fa’afeso’ota’I e lea tagata le Ofisa o Leoleo i Tafuna.

Ina ua taunu’u Leoleo sa latou vaaia ni alii se to’alua i le vaega tonu e pei ona taua e le tagata i le telefoni.  Na sola ese le alii na to’alua ma Fiatamali’i, lea e oo mai lava i le taimi nei e le i maua, ae na pu’e faapagota ai Fiatamali’i.

Na faailoa e Fiatamalii i Leoleo, e masani ona ia faatau atu fualaau faasaina i le alii na sola ese, peita’i na te le iloaina po o fea e nofo ai, a’o ai fo’i lona igoa.

O ni isi o tu’utu’uga o le nofovava’aia o Fiatamalii mo le lima tausaga, e aofia ai le tuli o masina e 20 I le falepuipui ma totogi o se salatupe e $2,000.  Ae ua tonu le Faamasiknoga, ua lava masina e 12 e faafalepuipui ai Fiatamalii, ae faamalumalu masina e 8 o totoe.  O lona uiga, e toe 2 vaiaso e loka ai Fiatamalii ona ia tu’ua loa lea o Amerika Samoa ma toe fo’I atu I Samoa.

Ae talu ai tulaga faaletonu e pei ona taofia ai faigamalaga a va’alele i le va o Samoa ma Amerika Samoa, ona o puipuiga i le faama’i o le Coronavirus e pei ona aafia ai le atu Samoa ma le lalolagi atoa, ua manatu ai le Fa’amasinoga, o le a taofia pea le ua molia i le Toese, faatoa tatala lava mo le toe fo’i atu i Samoa pe afai e faamaonia ua toe tatala femalagaaiga a va’alele i le va o Samoa e lua.

Ua poloaina e le Fa’amasinoga le loia a le malo ina ia faatonu le sponsor a Fiatamali’i e totogi le salatupe e $2,000 a le ua molia, e tusa ai ma lona tiute i lalo o Tulafono tau Femalagaaiga.

SOLITULAFONO MUAMUA

O le tausaga e 2010 na pu’e faapagota ai e Leoleo ia Fiatamali’i ma molia i le moliaga mamafa o le faaoolima i le tulaga muamua, o se solitulafono mamafa i le Vaega A, lea e mafai ona faasala ai se tasi i le Toese mai le 10 e oo atu i le 30 tausaga, poo le faasala foi i le olaga atoa i le falepuipui.

Ae i lalo o se maliliega na sainia ma le malo, na tali ioe ai le ua molia i le moliaga o le faaoolima i le tulaga lua, o le vaega D o solitulafono mamafa, lea e mafai ona faasala ai se tasi i le Toese mo le umi e oo atu i le 5 tausaga.

O le moliaga e pei ona ta’usala ai le ua molia, na mafua mai is e inugapia sa faia i le va o le ua molia ma le ali’i na aafia, ma i’u ina faaoolima ai le ali’i na aafia i le tausoga a Fiatamali’i. Na ita Fiatamali’i ma alu ai loa i lana taavale ma aumai se agaese ma faaoolima ai loa i le ali’i na aafia ma manu’a tigaina ai lona ulu.

E 20 masina na faasala ai o ia i le Toese i Tafuna, o se vaega lea o lana nofovaavaaia e 5 tausaga, lea na mae’a lana faanofovaavaaia i le 2015.