Ads by Google Ads by Google

Toe faafoi i Tonga se alii i lona le usita’i i poloaiga a le Fa’amasinoga


[ata: SN]
ausage@samoanews.com

Pago Pago - AMERIKA SAMOA

O le ali’i mai Tonga lea na ta’usala e le Fa’amasinoga Maualuga i le 6 tausaga talu ai i le umia fa’asolitulafono o vaega o fualaau fa’asaina o le mariuana ma le aisa ma le faamoemoe e faatau atu i isi tagata, atoa ai ma le moliaga o le faia o uiga mataga i se tamaitai e talavou i lalo o le tulafono, ua fa’atonu e le Fa’amasinoga i le vaiaso na te’a nei na te tuua loa le atunu’u ae toe fo’i atu i lona atunu’u, ina ua fa’amaonia lona le usitaia o tuutuuga o lana nofovaavaaia mo le 15 tausaga.

O le vaiaso na te’a nei na tula’i ai i luma o le Fa’amasinoga Maualuga le susuga Filoa Tevita mo lana iloiloga faapitoa, i lona le usitaia o tuutuuga o lana nofovaavaaia. O le ali’i loia fautua lagolago ia Ryan Anderson na tula’i mo le ua molia, ae o le tama’ita’i loia sili lagolago ia Kristine Soule’ na tula’i mo le itu a le malo.

O se talosaga mai le Ofisa Faanofovaavaaia na tuuina atu i le Fa’amasinoga, na mafua ai ona fa’atulaga le iloiloga a le ua molia, e mafua mai ina ua toe taofia faapagota Tevita i le masina na te’a nei ma tu’uaia i isi moliaga, atoa ai ma le faamaonia o lona faaaogaina pea o fualaau faasaina o le aisa ina ua faia se suega faapitoa i lona tino.

O ni isi o tuutuga e lei usitaia e le ua molia, e aofia ai le le alu atu e vaai le Ofisa Faanofovaavavaia fa’atasi i le masina, ma le le totogiina lana salatupe, atoa ai ma le leai o sana galuega ua maua e galue tumau ai.

E tusa ai o faamaumauga a le fa’amasinoga, e 60 masina na poloaina le ua molia e taofia ai i le toese i Tafuna, o se tasi lea o tuutuuga o lana nofovaavaaia e 15 tausaga. Ae ina ua mae’a ona tuli e le ua molia masina e 34 i le toese, sa ia talosaga ai loa i le Fa’amasinoga mo se avanoa e vave ai ona tatala o ia i tua e saili sana galuega e galue tumau ai ma totogi ai lana salatupe e $2,000 ma tausi ai lona aiga.

I le masina o Me 2019, na talia ai loa e le fa’amasinoga le talosaga a le ua molia, ma tatala ai loa o ia i tua e saili sana galuega tumau e galue ai.

Na maua e le ua molia le galuega e galue tumau ai i se tasi o Fale Falaoa i le atunu’u, ma amata ai loa ona totogi lana salatupe. Peitai o le fa’afitauli na mafua ai ona toe loka o ia i le toese i Tafuna, ina ua le talia e le Ofisa o Femalagaaiga le talosaga e fa’afou ai ona pepa nofomau i le atunu’u, sosoo ai fo’i ma le toe aafia o is i le solitulafono o le faatupu vevesi i nofoaga faitele ma le faaoolima i le tulaga tolu i le 2 masina talu ai.

E tusa ai o fa’amaumauga na tuuina atu i le fa’amasinoga, e fa’alua ona talosaga le ua molia i le Komiti Faafoe a le Ofisa o Femalagaaiga mo le fa’afouina o lona pepa nofomau, peita’i na teena lava ona o fa’amaumauga a le fa’amasinoga e tusa ai o lana solitulafono.

O le mafua’aga lena na le mafai ai loa e le ua molia ona totogi fa’auma lana salatupe, e lei toe asiasi fo’i o ia i le Ofisa Faanofovaavaaia, ma ua le toe faigaluega fo’i, ona ua faia le faaiuga a le Ofisa o Femalagaaiga e taofia ai o ia i le toese i Tafuna ina ua mae’a le aoga o lona pepa nofomau.

I le iloiloga a le ua molia sa faia i le vaiaso na te’a nei, na talosaga ai lana loia i le fa’amasinoga mo se avanoa e toe tatala mai ai o ia i tua, ina ia mafai ai ona toe fa’afou lona pepa nofomau ma mafai ai ona toe faigaluega.

Na taua e le alii loia fautua ia Anderson i le fa’amasinoga e fa’apea, sa usitaia lava e le ua molia poloaiga a le fa’amasinoga ina ua tatala o ia i tua ma faigaluega, peita’i, o se fa’aletonu i le va o ia ma lana sponsor na mafua ai loa ona tula’i mai lenei fa’afitauli.

O le sponsor a le ua molia, o lona lava to’alua, ae o lo o nofo le fafine i Alaska i le taimi nei. Na taua e Anderson i le fa’amasinoga e fa’apea, na tuua e le to’alua a le ua molia Amerika Samoa i le tausaga e 2017, o le tausaga lava fo’i lea na amata ai ona faigaluega le ua molia. E oo mai lava i le taimi nei e le i toe oo mai lava o ia i le atunu’u. 

Ina ua maua lona avanoa mai le fa’amasinoga, na talosaga ai le ua molia mo se isi avanoa e tatala ai o ia i tua e fa’afou ona pepa nofomau, ma fa’aauau ai pea ona galue mo le tausiga o lana fanau e to’alua atoa ai ma le totogiina o lana salatupe. 

Na faailoa e le ua molia i le fa’amasinoga e fa’apea, sa ia usitaia lava tuutuuga uma o lana nofovaavaaia ina ua fa’atoa tatala o ia i tua i le 2016. E le gata sa ia asia le Ofisa Faanofovaavaaia i masina ta’itasi, ae sa ia totogiina fo’i se vaega o lana salatupe.

Na faailoa atili e le ua molia i lana fa’atoesega e fa’apea, ua mae’a ona fesoota’i ma se tasi o ali’i latou te lolotu fa’atasi, ma ua ia malie na te sponsor ina o ia. O le ali’i lava fo’i lea e pei ona taua e le ua molia i le fa’amasinoga, o le a maua ai lana galuega e toe galue ai ma fa’aauau loa le totogiina o lana salatupe.

Na faailoa e le fa’amasinoga i le ali’i loia ia Anderson e fa’apea, e le mafai e le fa’amasinoga ona fa’ataga se tagata ua ova aso e nofo ai pea i le atunu’u. Saunoa atili le fa’amasinoga e fa’apea, afai ua le ausia e le ua molia tuutuuga o tulafono tau Femalagaaiga, na pau le vaega a le Fa’amasinoga e fai o le aloaia lea o le faaiuga ua faia e le Ofisa o Femalagaaiga.

Na faamanino e le fa’amasinoga i le ua molia e fa’apea, afai e tuai ona faagaioi ona pepa malaga mo le toe fo’i atu i lona atunu’u, o le a fa’aauau ai pea lava ona nofo i totonu o le toese seia oo lava i le faaiuga o le 15 tausaga o lana nofovaavaaia. 

Ae afai fo’i e tumau ai pea ona nofo i totonu o le toese mo le umi e 15 tausaga, e le avea lea ma itu e toe suia ai le faaiuga ua tuuina atu, o lona tuua lea o le teritori ae toe fo’i atu i lona atunu’u na malaga mai ai mo le umi e 15 tausaga o lana faasalaga faanofovaavaaia.

O le ua molia na ta’usala i lona umia faasolitulafono o se vaega tele o le pauta faasaina o le aisa ma le fa’amoemoe e tulei ma fa’atau atu i isi tagata, faapea ai ma le faia o uiiga mataga i se tamaitai e 15 tausaga le matua.

O le ua molia, o se tasi lea e to’atolu i ai ali’i na pu’e fa’apagota e Leoleo i Malaeimi i le 2014, ina ua ripotia lo latou taumafai e tulei ma fa’atau atu se vaega tele o le aisa i isi tagata. Na osofa’i e Leoleo totonu o le ta’avale a le ua molia ma maua ai se vaega tele o le pauta o le aisa i totonu o se ato fa’afafa sa i le nofoa pito i tua o le ta’avale.

I totonu o le ato faafafa sa maua i ai vaega e tele o le pauta o le aisa, sa i ai se ato tupe o lo o i ai se tinoitupe e $590 atoa ai ma pepa faamaonia o lo o i ai le ata o le ua molia atoa ai ma lana laisene ave ta’avale.

A o faagasolo suesuega a Leoleo e faatatau i le mataupu i fualaau faasaina, na alia’e ai loa iina ma tu’uaiga o le faia o uiga mataga faasaga i se tamaitai e 16 tausaga le matua na sola ese mai i lona aiga ma nofo i le fale o le aiga e tuaoi ma le fale a le ua molia.

E 2 vaiaso o tau saili e le aiga le tamaitai na sola ese mai lona aiga poo fea o i ai, ae o le taimi lea o loo faalagi e le ua molia i totonu o lona potu.

O lea ua faamaonia tu’uaiga o le le usitaia lea e Tevita o tuutuuga o lana nofovaavaaia, ma ua manatu ai loa le Fa’amasinoga Maualuga e faamalosia loa le tuutuuga sa tuuina atu i le 2017 ina ua lau le faasalaga a le ua molia, o lona tuua lea o Amerika Samoa ae toe fo’i atu i Tonga mo le umi o lo o totoe o lana nofovaavaaia e 15 tausaga.

O le taimi lava e mae’a ai ona tapena pepa e toe malaga atu ai Tevita i lona atunu’u, ona sauni loa lea o le malo e faataunuu le poloaiga a le fa’amasinoga.