Ads by Google Ads by Google

Tofu le mataupu fa’asaga ia Peseta i le Fa’amasinoga Maualuga

ausage@samoanews.com

Ua tofu atu nei i luma o le Faamasinoga Maualuga le mataupu i le va o le malo o Amerika Samoa ma le Pulesili o le Ofisa o Femalagaaiga, afioga Peseta Dennis Fuimaono, ina ua fa’aagafua e Peseta ona aia tatau e fa’aauau ai le ulua’i iloiloga sa fa’atautaia i le vaiaso na te’a nei i le Fa’amasinoga Faaitumalo, e saili ai pe lava mau a le malo e lagolago ai le tagi fa’asaga ia te ia.

 

O le taeao o le aso Faraile o le vaiaso na te’a nei na tula’i ai Peseta i luma o le afioga i le Tama’ita’i Fa’amasino ia Gwen Tauiliili-Langkilde mo lana ulua’i iloiloga. O le ali’i Loia Tuto’atasi ia David Vargas o lo o tula’i mo le malo, ae o le ali’i loia tua, afioga i le Matua ia Togiola T. A Tulafono o lo o tula’i mo Peseta i lenei mataupu.

 

O le ogatotonu o le ulua’i iloiloga na tula’i ai loa Togiola, ma fa’ailoa i le Tama’ita’i Fa’amasino le finagalo o Peseta, ina ia taofia loa le fa’aauauina o le iloiloga, ae tu’u sa’o atu loa le mataupu i luma o le Fa’amasinoga Maualuga e fa’agasolo ai iloiloga o lo o totoe.

 

O lea talosaga mai ia Togiola, na tuuina atu lea ina ua talosaga Vargas i le Fa’amasinoga e avea le molimau a le tofa a Fiu Johhn Saelua o se molimau ua foliga mai e le faamaoni i lana ta’utinoga sa faia.

 

E 2 molimau a le malo sa valaauina i le taimi o le ulua’i iloiloga. O le ali’i Leoleo Kapeteni ia Capt. Pierre Clemens ma le tofa Fiu, le Pulesili o le Ofisa o le Kovana Sili a le malo.

 

Na taua e Clemens i lana molimau e fa’apea, o le mataupu e pei ona tu’uaia ai Peseta, na tuuina atu na te suesueina, ina ua mae’a ona aga’i atu le ulugali’i sa aafia i lenei mataupu ia Simeleke Tainafi ma lona to’alua ia Maori Sipai, faatasi ai ma le lagolago a le Tina ia Ipu Lefiti, ma latou faila se tagi i le Ofisa o Leoleo fa’asaga ia Fiu, ona o tu’uaiga i le faia lea e Fiu o uiga mataga ia Simeleke.

 

E to’atele ni isi na fesiligia e Clemens i lana suesuega. O ni isi o i latou nei e aofia ai le ulugali’i na a’afia ia Simeleke ma Maori, o le la sponsor, le Faletua ia Sinu’utasi Toelupe, o le tuafafine lea a Fiu, o sui o le Ofisa o Femalagaaiga, faapea ai ma Peseta ma Fiu.

 

O Simeleke, o ia lea o lo o autu i ai lenei mataupu, ona o le tagi sa ia faia fa’asaga ia Fiu, i le faia lea e Fiu o uiga mataga faafeusuaiga ia te ia, e ala i lona tagofia o lona itutinosa i se tasi o aso i le 2016.

 

O tu’uaiga ma le tagi na faila e Simeleke fa’asaga ia Fiu, na mafua ai loa ona molia e le malo ia Fiu i le moliaga mamafa o le tagofia o itutinosa o se tama’ita’i i le tulaga muamua i le tausaga na te’a nei. Peita’i, i lalo o se maliliega na sainia e Fiu ma le malo, na malie ai Fiu e avea o ia ma molimau a le malo i le mataupu a Peseta, atoa ai ma lona ta’utino, na te ta’uina le mea moni ma le fa’amaoni i le taimi o le fa’amasinoga o Peseta.

 

Talu ai le maliliega a Fiu ma le malo, na malie ai loa le malo e faaitiitia le mamafa o le latou tagi fa’asaga ia Fiu, ae molia ai loa o ia i le moliaga mama o le faaoolima i le tulaga tolu, e ala i lona pa’i atu lea i le tino o Simeleke i se gaioiga e ono faamalie ai ona lagona tu’inanau.

 

O le tausaga na te’a nei na faasala ai e le Fa’amasinoga Faaitumalo ia Fiu e nofovaavaaia mo e 6 masina.

 

Ina ua fesili Vargas ia Clemens e faamanino tulaga uma sa mafai ona maua i lana suesuega, na saunoa ai loa Clemens e fa’apea, e tusa ai o lana suesuega, sa ia maua ai e fa’apea, o le Tina a Simeleke, sa amata ona galue ma nofo i le aiga o Fiu i le 1992. I le 2008, na mana’o ai loa Simeleke ina ia aumai Maori mai Samoa la te nonofo i le fale o Fiu ma fesoasoani ia te ia i le faia o galuega a le aiga o Fiu.

 

Sa galue pea Simeleke ma nofo i le aiga o Fiu seia oo mai loa i le 2014 ina ua amata ona alia’e uiga mataga o Fiu fa’asaga ia te ia.

 

O le faalavelave na mafua ai ona alia’e lenei mataupu, ina ua fai Fiu ia Simeleke e alu atu e faapipi’i lona tau taliga. Sa fesili Simeleke ia Fiu poo fea le pu o lona taliga e tui ai le tautaliga, ona e 2 pu o loo i ai i le taliga, peita’i sa tali atu i ai Fiu i se tali mataga e atagia mai ai ona lagona tu’inanau, ma sosoo ai loa ma lona tago atu i le itutinosa o Simeleke.

 

Ina ua fa’aauau pea uiga sa faia e Fiu ia Simeleke, sa avea ai loa ma itu ua vevesi ai Simeleke ma lona to’alua, ma i’u ai loa ona o ese le ulugali’i mai le fale o Fiu ae aga’i atu i le fale o se tasi o aiga i Leone lava.

 

Ina ua iloa e Fiu ua sauni Simeleke ma lona to’alua e faila se tagi faasaga ia te ia, sa ia telefoni ai loa ia Peseta ma talosaga i ai mo se auala e tipoti faamalosi ese ai Simeleke ma lona to’alua i Samoa, ina ia taofia ai le failaina o se tagi fa’asaga ia te ia.

 

Na talanoa Peseta ma le sponsor a le ulugai’i ia Sinu’u, o le tuafafine lea o Fiu e faatatau i le fuafuaga, peita’i sa musu Sinu’u ma fai i ai, e le mafai ona ia faia lea tulaga, e le gata e leai ni pasese ma ni tusi folau a le ulugali’i, ae le o uia fo’i ala o le tulafono e agavaa ai ona faafo’i faamalosi i laua i Samoa.

 

E ui i le tete’e o le sponsor, ae sa faatonu e Peseta alii faigaluega e to’alua mai le Ofisa o Femalagaaiga ia Itai Sataua ma Jeremiah Jerry Gaisoa e aveese faamalosi mai le ulugalii mai Leone ma auina sa’o atu loa i le uafu i le nofoaga e faaee ai le va’a mo Samoa.

 

E lei taunuu lea fuafuaga, ina ua taofi e isi sui e to’alua o le Ofisa o Femalagaaiga ia Sam Soliai ma Jason Laumoli lea gaioiga, ona sa la iloa lelei, e le i uia ala o le tulafono.

 

O le molimau lona lua na valaau e le malo, o le tofa a Fiu. Ina ua fesili le loia a le malo ia Fiu pe sa faia se latou maliliega ma le malo ina ia sau e ta’u le mea moni, sa tali Fiu, “ioe”.

 

Na fesili Vargas ia Fiu pe aisea na telefoni ai ia Peseta, peita’i na tali Fiu, talu ai lona popole i le ulugalii lea ua o ese ma le latou aiga ae o loo sponsor e se tasi o le latou aiga, o le mafua’aga lea na ia vili ai loa ia Peseta.

 

E faatolu ona fesili Vargas i le fesili lava lea e tasi ia Fiu, peita’i, sa fealoalofa’i le tali a Fiu, ma taumafai e sisi’o lana tali mai le mafua’aga moni na ala ai ona ia telefoni ia Peseta, e pei ona ia faailoa i Leoleo i le taimi ne fesiligia ai o ia.

 

Talu ai le ese o le tali a Fiu sa tuuina atu i le taimi o le iloiloga, na talosaga ai loa Vargas ina ia avea le molimau a Fiu o le molimau a se tagata ua musu e ta’u le mea moni.

 

O le toe faaauau ai o le iloiloga ina ua mae’a le malologa o le aoauli, na talosaga ai loa Togiola ina ia faamuta le iloiloga, ae tuu sa’o atu loa le mataupu a Peseta i luma o le Fa’amasinoga Maualuga.

 

O lo o tumau pea tuutuuga o lo o tatala ai Peseta i tua ina ua ia totogi le tinoitupe e $15,000, e fa’atalitali ai taualumaga o lana mataupu lea ua fa’atulaga mo le masina o Ianuari o le tausaga fou, 2020.