Ads by Google Ads by Google

Tuai galuega Faamasinoga faaletonu o faamaumauga Ofisa Femalagaaiga


[ata: foa'i]
ausage@samoanews.com

Pago Pago, AMERIKA SAMOA

Ua avea le faaletonu atoa ai ma le le atoatoa o faamaumauga a le Ofisa o Femalagaaiga e faatatau i tagata mai fafo ua ta’usala i solitulafono mamafa ae ua ova aso o loo aumau i le atunu’u, ma mafua’aga o le faatuai o le tuuina atu o faasalaga a le Faamasinoga Maualuga faasaga ia i latou nei ua molia ma ta’usala.

E le o se taimi muamua lenei ua fetaia’i ai le Fa’amasinoga a Amerika Samoa ma lenei faafitauli. E le gata i le Fa’amasinoga Maualuga ae oo lava foi i le Fa’amasinoga Faaitumalo, e i ai lava fo’i taimi e fetaia’i ai afioga i Fa’amasino ma tulaga faapenei, o le le atoatoa o faamaumauga e tuuina atu e le Ofisa o Femalagaaiga e faatatau i le tagata mai fafo ua ova aso o aumau i le atunu’u ae ua ta’usala i ni soltulafono mamafa.

Talu ai le tula’i soo mai o lenei fa’afitauli, ua poloaina ai loa e le afioga i le ali’i Fa’amasino ia Fiti Sunia le Pulesili o le Ofisa o Femalagaaiga ia Fagamalama Fualaau, ina ia oo atu i luma o le Faamasinoga Maualuga ma faailoa atu le mafua’aga e ala ai ona tula’i soo mai nei faaletonu i le auaunaga a le Ofisa. 

O le vaiaso na te’a nei na faatulaga e lau ai faasalaga a ni ali’i mai Samoa se to’alua ua faamaonia lo la nofosala i le solitulafono mamafa o le umia faasolitulafono o vaega o le pauta faasaina o le aisa. O i laua nei e aofia ai Sauipuapuaga Lemusu ma Alofa Filipo.

O le ali’i Loia Fautua lagolago ia Ryan Anderson na tula’i mo i laua nei e to’alua, ae o le tamaitai Loia Sili lagolago ia Kristine Soule na tula’i mo le malo. 

MATAUPU A LEMUSU

Ina ua valaau le mataupu a Lemusu, sa fa’ailoa e lana Loia Fautua i le Fa’amasinoga le leai o se suiga o le tulaga o loo i ai talanoaga ma le Ofisa o Femalagaaiga i le tau sailia o se auala e sui ai le sponsor a Lemusu, ona ua malaga i fafo le sponsor muamua.

Na faailoa e le Loia a le malo ia Soule i le Fa’amasinoga e faapea, e tusa ai ma se ripoti na ia maua mai i le Ofisa o Femalagaaiga, ua mae’a ona faailoa i le Loia Sili le mataupu e faatatau i le talosaga e sui ai le sponsor a Lemusu. O loo faatali le Ofisa o Femalagaaiga i se tali mai le Loia Sili, le afioga a Fainu’ulelei Alailima-Utu.

Ae ina ua talanoa le Loia a le malo i le Loia Sili, sa fa’ateia le ali’i Loia Sili ma ia taua ai, e lei oo atu se faamatalaga e uiga i lea mataupu ui lona Ofisa. Na talosaga le Loia a le malo i le Fa’amasinoga mo se avanoa e toe tolopo ai le mataupu a Lemusu, ae se’i tau saili poo fea tonu o loo tula’i mai ai le faaletonu.

Na lagolago le Loia a Lemusu i le faamatalaga a le Loia a le malo, ma ia taua ai lona tauaao o se Tusi mai le aiga o Lemusu e faailoa ai se taumafaiga sa tuuina atu i le Ofisa o Femalagaaiga mo se avanoa e sui ai le sponsor a Lemusu. Na taua e le Loia a Lemusu ia Anderson i le Fa’amasinoga e faapea, ua mae’a ona tuuina atu le Tusi a le aiga o Lemusu i le Ofisa o Femalagaaiga e talosagaina ai le suia o le sponsor, ao lea lava e lei maua mai se tali. O le faafitauli o loo tula’i mai, e le o mafai e le Ofisa o Femalagaaiga ona maua se fesootaiga ma le sponsor muamua a Lemusu, ona ua malaga i fafo le sponsor.

Na fesili Sunia ia Anderson pe o iloa e Lemusu o lana sponsor o loo aumau i fafo, na tali le ali’i Loia, “E leai, e le iloa e Lemusu ua alu lana sponsor i fafo, e le o i ai fo’i se la fesootaiga i le taimi nei.”

Saunoa Sunia e faapea, na tolopo mai le lauina o le faasalaga a Lemusu mai le masina o Me i le faaiuga o le masina lenei, ona o le manatu e tatau ona oo mai ai ua mae’a ona iloilo e le Komiti Faafoe a le Ofisa o Femalagaaiga le talosaga e suia ai le sponsor a Lemusu. Sa ia taua atili fo’i le tatau i le Ofisa o Femalagaaiga ona faatino o latou tiute i lalo o le Tulafono ina ia faigofife ai ona manino tulaga e faatatau i tagata mai fafo o loo ulufale mai ma nonofo i laufanua o Amerika Samoa.

O le taimi lea na poloaina ai loa e Sunia le tuuina atu o se poloaiga (subpoena) i le Pulesili o le Ofisa o Femalagaaiga ina ia oo mai i luma o le Faamasinoga i le aso 2 o Setema, 2021 e faamanino le mafua’aga o faaletonu ma faafitauli ua mafua ai ona tolopo soo le lauina o le faasalaga a Lemusu.

Ae na faailoa e le Loia a le malo ia Soule, o le Pulesili o le Ofisa o Femalagaaiga o loo malaga i fafo i le taimi nei.

“Ave la le poloaiga i le tagata o loo sosoo ane ai, ma ia ave foi le poloaiga i le Pulesili,” o le faatonuga lea a Sunia.

Na toe faamanino atili e Sunia lana saunoaga ma ia taua ai e faapea, afai ae toe tula’i mai nisi faaletonu faapea i le iloiloga a le Fa’amasinoga i le lumana’i, o le a le toe aga’i loa le Faamasinoga i le Pulesili o le Ofisa o Femalagaaiga, ae o le a laa loa i le isi sitepu pito i luga, lona uiga, o le a poloaina loa le Loia Sili o le malo ina ia oo atu i luma o le Fa’aasinoga.

O le 2 masina talu ai ona talia ai e le Faamasinoga le tali ioe a Lemusu i le moliaga o le umia faasolitulafono o vaega o le pauta faasaina o le aisa. I lona tali ioe ai i le moliaga ua ta’usala ai o ia, na ia ta’utino ai e faapea, i le afiafi o le aso 22 o Iuni, 2020 i Malaloa, na taofi ai e Leoleo lana ta’avale i lona le usitaia o tulafono i luga o le alatele. 

E tasi le moli pito i luma o le ta’avale a Lemusu na ola, o le mafuaaga lea o le taofi e Leoleo o lana ta’avale. Ina ua fesili Leoleo ia Lemusu e avatu lana laisene, na tali le ua molia, ua leiloa lana laisene, o le mafua’aga lea na faailoa ai loa e Leoleo ia Lemusu, o le a taofia o ia ae sei faatali se isi o lona aiga e sau ma se pepa e faamaonia ai o ia.

A o le i auina atu Lemusu i le Ofisa o Leoleo, na su’e e Leoleo lona tino na maua ai le paipa tioata o loo i ai vaega o le pauta faasaina o le aisa i totou. Ina a fesiligia o ia poo fea e aumai ai le paipa tioata o loo i ai vaega o le aisa, na tali Lemusu, na faatau mai i se alii e faigaluega i le EMS i Faga’alu.

O le aso na sosoo ai osofa’i ai e Leoleo le nofoaga o le EMS i Fagaalu, ae faapitoa lava i le potu e faigaluega ai le ali’i e pei ona taua e Lemusu. E leai ni fualaau faasaina na maua ai.

ILOILOGA A FILIPO

O le tulaga lava fo’i lea e tasi ina ua valaau le mataupu a le susuga a Filipo mo le lauina o lana fa’asalaga. Na faailoa e Loia a itu e lua, o loo faagasolo pea talanoaga ma le Ofisa o Femalagaaiga, mo le faamautuina o le toe malaga atu o Filipo i Samoa i lona aiga. 

Na faailoa e le afioga i le ali’i Faamasino ia Sunia i Loia a itu e lua e faapea, ua maua e le Faamasinoga le kopi o le lisiti o le tupe o le Pone (bond) na totogi e Filipo ina ua faatoa ulufale mai i Amerika Samoa.

O le uiga moni o le tupe o le Pone lea e totogi e le tagata mai fafo pe a ulufale mai ma talosaga ona pepa nofomau, o le tupe lea e fa’aagaaga mo lona pasese e toe fo’i atu ai i lona atunu’u.

Na faaioa e Anderson i le Faamasinoga, pau le itu o loo galulue ai ma le Ofisa o Femalagaaiga, o le faamautuina lea o pepa malaga e toe fo’i atu ai Filipo i Samoa. 

O Filipo na mae’a le aoga o lona ID ia Aokuso o le 2017, e oo mai lava la i le taimi nei e lei toe faafouina lava. Ua malaga atu fo’i i fafo lana sponsor, e oo mai i le taimi nei e lei toe fesootai lava Filipo ma lana sponsor.

O le 3 masina talu ai na talia ai e le Faamasinoga le tali ioe a Filipo i le moliaga o le umia faasolitulafono o vaega o le pauta faasaina o le aisa. I le tali ioe ai o Filipo i le moliaga e pei ona ta’usala ai o ia, na ia ta’utino ai e faapea, i le taeao sesegi o le aso 21 o Novema, 2019, na maua ai e Leoleo ni pepa iila se 2 i le taga o lona ofu sa faia. O le isi pepa iila sa i ai lau mariuana ae o le isi pepa iila sa i ai vaega o le pauta o le aisa. 

O loo taofia pea Lemusu ma Filipo i le Toese i Tafuna e aunoa ma ni vaega tupe e tatala ai i tua, e faatali ai le aso 2 o Setema lea ua faatulaga e toe tutula’i ai i luma o le Fa’amasinoga Maualuga.