Ads by Google Ads by Google

VAAIA SINA FAASILIGA LAITITI I NOFAGA O TUI PUIPUI


[ata: foa'i]

I le fono a le Faatino Galuega KOVITI o Me 17, na faasoa ai le susuga Dr. Aifili Tufa, Foma’i Gafa ma Faama’i i le Matagaluega o le Soifua Maloloina, ua vaaia se faasiliga itiiti i le aofa’i o e na tuipuipuia i le vaiaso nei. “I le vaiaso muamua o Me, e 690 sa oo atu, a’o le vaiaso o Me 10 e oo ia Me 18, e 1,194 i latou na oo atu i a matou nofoaga mo tuipuipui.”  

E naunau sui o le Matagaluega Soifua Maloloina ia alualu lelei ai faapena a’o latou fuafua i ni ala e faatosina mai ai i le tuipuipui, ma le fuafuaga a le malo e faaopoopo malaga toe taliu mai i le ta’ilua i le masina e amata atu ia Me.E tumau pea le tulaga maualuga o suega o le KOVITI-19 i le iloa ai ma puipuia le teritori mai le oo mai o le vairusi.  O le taimi nei ua ripotia mai ai e le Matagaluega le aofa’i e 6,242 suega ua faia. I lena aofa’i, e to’aiva (9) ua maua i suega – ae e lē pipisi.

O loo una’i pea e le Matagaluega faatasi ma le Ofisa o Mataupu Tau Samoa i le amataga o le savalia o nuu ma le faamoemoe e faalautele avanoa o tuipuipui i nofoaga o tuiaga.  Ua iloa i ripoti mai itumalo ma nuu na folasia i le Faatino Galuega le maulalo o le faitau o e ua tuipuipuia ona o le mamao mai nofoaga o tuiga.

E le o toe mamao le faasalalau atu o fuafuaga mo le tuipuipuia o tamaiti mai le 12-15 tausaga e pei ona faatagaina e le FDA e faaaoga ona o le faafitauli faafuase’i.  O nisi tala lata mai o le vaiaso e 60.2% (22,217) ua ta’itasi tuiga mo le 16 tausaga aga’i i luga ma le 52.5% (19,369) ua atoa tuiga e lua.  A fua i le faitau aofa’i o Amerika Samoa, e 40.9% ua atoa tuipuipui, 46.9% ua ta’itasi tuiga, 31.0% e le i faia lava se tui e tasi, ma le 22.1% e le’i oo ina agavaa e tuipuipuia.  

UA TAUNUU LE POROKALAMA TOE TALIU MAI I LE OSO MAOA’E

TOE TALIU LONA 5

O se tasi mataupu talanoaina i le fono i le vaiaso nei a le Faatino Galuega KOVITI o le Malaga Lona 5 o le a tuua Honolulu i le 28 o Me. O le masina muamua lenei o le a lua ai malaga talu ona amata le porokalama toe taliu mai, lea ua fuafua e faamuta i le i’uga o Iulai. 

O lenei suiga i faatinoga e ta’ua e le Faatonu o le Matagaluega Motusa Nua o le “puna maualuga” e faamatala ai le fai faatasi o le kuarenitini i Hawaii ma Amerika Samoa.  E sauni le au kuarenitini e tuua le nofoaga i Amerika Samoa ae ulufale le isi vaega i le kuarenitini i Hawaii. E mafai i lea faiga ona faalaitiiti le taimi i le va o malaga a’o faaopoopo isi malaga toe taliu mai.  Ae peita’i, o le faaopoopo foi lea o tagata galulue i Hawaii e gafa ma le faaopoopoga o tagata i le masina e kuarenitini i Hawaii.  

O nisi faafitauli na faailoa mai e le au galulue i Hawaii.  E ui ina vave faafesoota’i tagata ia Aperila mo le malaga o Me 28, 2021, e toatele foi ua ripotia mai ua toe manana’o e sui aga’i i se isi malaga mulimuli pe faatali se’i toe tatala alāvaa.  Ua faigata ona toe faatumu avanoa o Me 28 ma toe tau iloilo le faitau selau o isi tagata ua resitala i le DOH ma le talia mai i le Ofisa o le Loia Sili ona o le fia faaaoga o nofoa i le malaga ua faatulaga.  

Na amata i le aso 17 o Me, 2021 le kuarenitini i Ohana Waikiki East Hotel mo tagata ta’itasi tuiga ma le leai se tui ua faia. O pasese ua atoa tuiga o loo fuafua faatoa ulufale i le vaiaso nei.  

TOE TALIU LONA 4

Na tatala pasese sa kuarenitini i Fatu O Aiga i le Aso Gafua, Me 17; o isi e le i atoa pe leai se tuipuipui, e tatala atu i le i’uga o le vaiaso pe afai ua mama a latou suega lona lua i le 19 o Me. O loo faia foi tuipuipui o i latou i le kuarenitini i le Tradewinds i le Aso Lua, Me 18. 

Sa eseese manatu i malaga ma kuarenitini i masina o totoe o le porokalama taliu mai sa folasia i le Faatino Galuega e fefulisa’i ai le tofa ona o le faaeteetegatā o ia tulaga.  E aafia ai le fuafua faatatau o le tele pe itiiti o lamatiaga, nofoaga, tagata galulue, ma mana’oga o tapenaga eseese, atoa ai ma le fefiloi o e ua tuipuipuia ma le leai o ni tuipuipui i malaga taitasi, a o faamalumalu mai le fesuia’i o fautuaga mai le CDC. 

O loo una’i pea e le Faatino Galuega KOVITI ma le Matagaluega Soifua Maloloina i o tatou tagata – alaala iinei atoa ma Amerika ma Hawaii – e faamolemole ia tuipuipuia ma fai la tatou vaega i le puipuia o tatou, o tatou aiga, ma lo tatou komiuniti mai le KOVITI. 

– Ua sauni nei le malo o Amerika Samoa mo lana Malaga Toe Taliu Lona 5. E iai mataupu e tatau ona faamamafa atu i pasese e ulufale mai i le kuarenitini.  

FA’AGATA FAIGAMALAGA TOE TALIU A LE MALO IA IULAI

Ua iai se mataupu ua alia’e i le mamalu o e fia taliu atu i Amerika Samoa.  Ina ua valaau atu le au galulue i pasese fia taliu mai i le malaga o Me 28, 2021, e toatele ua le fia o mai, pe toe tolo po o le faatali se’i tatala alavaa.

Ua ta’ua e le Ofisa a le Kovana e faapea,  e taua le silafia e i latou, e gata malaga toe taliu a le malo ia Iulai. E totogi e le ASG le kuarenitini (faletalimalo ma meatausami) ia Hawaii ma Amerika Samoa se’i oo ia Iulai.  

Na’o la latou vaega o le pasese e totogi.

E amata ia Aokuso ona toe tuu atu i le Hawaiian Airlines. E totogi atoa e le tagata toe taliu mai le pasese i le HAL ma le tau atoa o le kuarenitini i Hawaii, e ui ina fesoasoani le ofisa o le malo i Hawaii e faatulaga le kuarenitini. 

A valaau atu le ofisa ua oo le faasologa i se suafa, ae tali mai e tuu ane i se isi malaga, e toe foi lava i le pito i lalo o le lisi, ma e le mautinoa pe maua se avanoa ia Iuni poo Iulai. E tatau ona faatumu uma nofoa o le malaga ua oo i ai ae le’i tapena le lisi mo le isi malaga. 

Afai ua le mafai ona malaga mai ona o tulaga o gasegase, e tatau ona aumai faamaoniga o ia feiloa’iga ma foma’i. 

Ua fautuaina e le ofisa ASG i Hawaii pasese fia taliu mai i malaga togipau a le malo ia foi mai i Amerika Samoa ua mae’a ona tuipuipuia. E ta’ilua tuiga ma le lua vaiaso pe a mae’a ona ta’u lea ua tuipuipuia atoa. Afai e le’i tuipuipuia se pasese, o le a ofo atu e foma’i i Hawaii tuiga i le nofoaga kuarenitini. Afai e te le mana’o e tuipuipuia oe i le taimi lena, e le mafai ona e malaga mai ia Iuni poo Iulai.  E te faatali la se’i tatala alavaa. 

E i’u lava ina faamalosia e le Malo o Amerika Samoa tuipuipui pe a faataga aloa’ia mai le Pfizer – o le taimi nei ua faataga e le FDA ona o le tulaga faafuase’i o le faama’i. O le faamoemoe o le malo ia faaopoopo le aofa’i o tagata tuipuipuia i Amerika Samoa ina ia atiina’e atili le tetee faama’i faatasi o le komiuniti. 

Ua moomia vave lenei laasaga a’o fuafua le toe foi i malaga masani a le Hawaiian Airlines. 

O le a faamalosia e le ofisa ASG HI le tapulaa o ato i le malaga. Na’o le 2 ato 50 pauna e tali ma le ato ta’ita’i e tasi ma se meatotino e u’u atu (pei o se ato tupe, tagapepa laitiiti.) Afai e te sau i le kuarenitini ma ni atoa e silia le lua, ia fai se faiga aveese ai isi ato. E faamalosia lea ae le’i oo i le aso o le malaga. E fua au ato ma faitau ae le’i avea i le taavale e o ese ai.  

E tatau ona totogi pasese ae le’i ulufale i le kuarenitini. O pasese na faaopeopea mai i le 2019 ma le amataga o le 2020 e agavaa mo le $500. O isi pasese uma e totogi le $662. E malaga fua tamaiti i lalo ifo o le 2 tausaga.  

E maua nofoa faamuamua  e totogi pe toe suia ai. O le nofoa faamuamua tulaga 1 e  $1200.  Afai o oe o se gasegase, ua totogi la lou nofoa masani ae tatau ona e totogia le $538 e sii ai i le tulaga 1. Afai o e totogia le nofoa $500, e mafai ona sii oe i le tulaga 1 i le $700. 

O pasese uma e tatau ona tauaao mai i’uga o suega ua mama mai le KOVITI i le 72 itula ae le’i ulufale i le kuarenitini i Honolulu.